Praktyki rachunkowości zarządczej w krajach rozwijających się od lat 90. XX wieku na przykładzie Polski

Abstract

Celem artykułu jest identyfikacja rodzaju praktyk rachunkowości zarządczej stosowanych w badanych podmiotach gospodarczych w Polsce oraz rozpoznanie kierunku i czynników zmian metod i zadań rachunkowości zarządczej w ciągu prawie trzech dekad dynamicznie rozwijającej się gospodarki rynkowej, po zmianie ustroju społecznopolitycznego na przełomie lat 80. i 90. XX wieku. Autorka odpowiada na kilka pytań badawczych na podstawie przeglądu literatury przedmiotowej oraz danych uzyskanych z trzech badań ankietowych przeprowadzonych w roku 1999, 2005 i 2016. Badania te potwierdziły, że liczba firm w Polsce, które mają działy wykonujące zadania w obszarze rachunkowości zarządczej/controlingu, stale się zwiększa. Badania wskazują, że operacyjne metody rachunkowości zarządczej dominowały w przedsiębiorstwach w latach 2010–2015, podobnie jak w latach 2000–2005 oraz w latach 90. XX w., a nie więcej niż 10% średnich i dużych przedsiębiorstw, które wzięły udział w badaniu w 2016 roku, stosuje metody strategicznej rachunkowości zarządczej. W pierwszym okresie rozwoju gospodarki rynkowej w Polsce, tj. do 2004 roku, wiele różnych czynników ekonomicznych i instytucjonalnych wpłynęło na wprowadzenie i zmianę praktyk rachunkowości zarządczej, a w następnym okresie respondenci wskazywali na czynniki ekonomiczne jako na ważniejsze. Artykuł stanowi wkład w literaturę dotyczącą rozwoju rachunkowości zarządczej w krajach Europy Środkowej i Wschodniej na przykładzie Polski.

Keywords

• rachunkowość zarządcza
• praktyki
• zmiana
• czynniki ekonomiczne
• czynniki instytucjonalne
• Polska