Marife Dini Araştırmalar Dergisi (Dec 2006)
Doğu-Batı İkileminde Bir Osmanlı Entelektüeli Ahmet Mithat Efendi’nin Batı’yı Tanıma Çabasına Bir Bakış
Abstract
Girişimci ruhu ve yazdığı çok sayıda eseriyle Ahmet Mithat Efendi Tanzimat Dönemi’nin önemli Osmanlı entelektüellerinden biridir. Avrupa seyahatiyle gözlemlediği Batı’yı maddî ve manevî zıtlıklar temelinde ele almış, maddî yönüyle etkilendiği Batı’yı manevî yönden tenkit etmiştir. Kendinden önceki Batı gözlemcilerinden daha sağlıklı sosyolojik bir bakış açısı geliştirmiştir. Maddî ve manevî kültür ayrımını Osmanlı için de mümkün gören Ahmet Mithat, geleneksel değerlerine bağlı modern bir Osmanlı idealiyle motive olmuştur. Batı’yı sosyolojik bir bakışın nesnesi haline getiren Ahmet Mithat, oksidantalist söylemin ilk aşamalarından biri olarak karşımıza çıkar. Eserlerinde edebî olmak yerine öğretici olmayı benimsemiştir. Râkım Efendi karakteri ile ideal bir Osmanlı tipi oluştururken, Felâtun Bey karakteriyle Osmanlı’daki batılılaşmanın sorunlarına işaret etmiştir.
Keywords
