internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny (Feb 2015)
System kar pieniężnych w polskiej ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów – potrzeba i kierunek dalszych zmian
Abstract
W pierwszej części, artykuł omawia wady i niekonsekwencje systemu sankcji w polskiej Ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów („uokik”). Kary w uokik są określone jako % obrotu, określona kwota pieniężna bądź jako wielokrotność przeciętnego wynagrodzenia; niektóre są wyrażone w PLN, a niektóre – w EUR. Efektem tego mogą być nieuzasadnione różnice w wysokościach kar nakładanych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W dalszej części, artykuł wyjaśnia, że systemowo – kary pieniężne i ich egzekwowanie powinny być ostrożnie wyważone na tle innych możliwych konsekwencji naruszenia prawa antymonopolowego w danej jurysdykcji. Na tym tle autorka prezentuje możliwe i spodziewane zmiany w aktualnej polityce karania, ze szczególnym uwzględnieniem tych zmian, które mogą wynikać ze zmienionej obecnie uokik. Jedną z zasadniczych kwestii wpływających na wysokość sankcji jest ustalenie tzw. kwoty bazowej. Zasady adekwatności i proporcjonalności wskazują, że punktem referencyjnym w tym względzie powinny być przychody przedsiębiorcy osiągnięte ze sprzedaży dóbr lub usług, będących przedmiotem praktyki. W drugiej części artykuł podejmuje próbę naświetlenia głównych problemów sankcjonowania praktyk ograniczających konkurencję w systemie zarówna prawa UE oraz praktyki amerykańskiej. Jak się okazuje, wiele jurysdykcji wciąż pracuje nad zapewnieniem najbardziej efektywnych rozwiązań, które skutecznie zniechęcą naruszycieli, którzy nierzadko wielokrotnie dopuszczają się zakazanych praktyk. Poza wspomnianą efektywnością, kara niewątpliwie powinna być sprawiedliwa i adekwatna i temu poświęcona jest dalsza część analizy. Na podstawie bowiem orzecznictwa krajowego i poruszonych tam dylematów, można zadać następujące pytania: czy kara za te same typy naruszenia powinna odnosić się do jednakowo ustalonej kwoty bazowej, czy dopuszczenie do pierwszego naruszenie danego rodzaju powinno być traktowane łagodniej albo czy należy zachować proporcje pomiędzy karą za naruszenie zakazu i karą za naruszenie proceduralne. Celem artykułu jednakże nie jest wyczerpująca analiza tych problemów, ale ich zasygnalizowanie w szerszym kontekście w celu uświadomienia polskiemu prawodawcy, że elementy „systemu” oddziałują na siebie i że priorytetem powinno być wykreowanie polityki karania, która będzie nie tylko efektywna, ale też – sprawiedliwa i adekwatna.
