اثر نوع هورمون و غلظت محیط پایه بر جوانه زنی و پرآوری ریز نمونه‌های رز ساناز (Rosa chinensis var. Elvis)

Abstract

چکیده: سابقه و هدف: گل رز به‌عنوان ملکه گل‌ها از عهد باستان مورد توجه بشر بوده است. در حال حاضر یکی از محبوب‌ترین گل‌های جهان است و از لحاظ میزان تولید در صدر قرار دارد. رز ساناز یکی از انواع رز‌های زینتی است که امروزه به مقدار گسترده‌ای در فضای سبز و پارک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. رز ساناز (Rosa chinensis var. Elvis) یکی از چندین گونه رز کشور ماست که پایه‌های آن را به‌وسیله روش‌های سنتی تکثیر و در بازار به فروش می‌رسانند. از آن‌جایی‌که تولید آن از طریق روش‌های سنتی با محدودیت زمانی و کمبود پایه‌های پیوندی همراه است، این تحقیق، به‌دنبال تعیین شرایط بهینه ریز‌ازدیادی گونه رز رقم ساناز از طریق روش کشت بافت می‌باشد. مواد و روش‌ها: به‌منظور تکثیر این گونه، جوانه‌های جانبی و انتهایی شاخه‌های تهیه شده از نهال‌های پرورش یافته در گلدان به‌عنوان ریزنمونه استفاده شد. محیط‌های مورد بررسی جهت پرآوری و باززایی شامل محیط MS، MS/2 و MS/4 بود. هورمون‌های مورد استفاده شامل هورمون 6- بنزیل‌آمینو‌پورین (BAP) با غلظت‌های 0 ، 1، 3 و 5 میلی‌گرم در لیتر و هورمون ایندول بوتیریک اسید (IBA) با غلظت‌های 0، 1/0 ، 3/0و 5/0 میلی‌گرم در لیتر می‌باشد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گرفت و هر تکرار شامل 5 ریزنمونه بود. یافته‌ها: نتایج نشان داد که بستر MS دارای بیشترین درصد باززایی و ترکیب تیمار بستر MS تمام غلظت، همراه با 3 میلی‌گرم در لیتر هورمون BAP بیشترین باززایی را به‌خود اختصاص داده ‌است. بیشترین مقدار شاخه‌زایی در غلظت 5 میلی‌گرم در لیتر BAP حاصل شد. ترکیب تیمار محیط پایه MS/4 همراه با 5 میلی‌گرم در لیتر BAP و محیط پایه MS/4 همراه با 5/0 میلی‌گرم در لیترIBA و 5 میلی‌گرم در لیتر BAP بیشترین شاخه‌زایی را از خود نشان دادند. محیط MS/4 حاوی 5/0 میلی‌گرم در لیتر IBA و 5 میلی‌گرم در لیتر BAP دارای کمترین و محیط MS فاقد هورمون، بیشترین طول شاخه را داشتند. شاخه‌های تولیدی با موفقیت ریشه‌دار شدند. سپس گیاهچه‌های ریشه‌دار شده به شرایط خارج از آزمایشگاه منتقل و سازگار شدند. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج حاصل از تحقیق می‌توان گفت که محیط پایهMS تمام غلظت محیط مناسبی برای گونه رز ساناز می‌باشد. گونه ساناز در غلظت‌های نسبتاً بالای سیتوکینین (BAP) از باززایی و شاخه‌زایی نسبتاً بالایی برخوردار است. با افزایش میزان سیتوکینین محیط تعداد شاخه‌های ایجاد شده افزایش یافت اما طول شاخه‌ها کاهش یافت. بیشترین رشد شاخه‌ها در محیط فاقد هورمون اتفاق افتاد.

Keywords

• رز ساناز
• طول شاخه‌
• سیتوکینین
• پرآوری