Mukaddime (Nov 2019)
Azaltarak Çoğaltmak: Hüseyin Cöntürk Ve Hayriye Ünal’ın Hipertext Uygulamaları
Abstract
İyi bir şiirin kelimelerinin yerinin değiştirilip değiştirilemeyeceği ya da iyi bir şiirden kelime çıkarılıp çıkarılamayacağı konusu edebiyat tarihinde tartışılan bir konu olagelmiştir. Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Haşim, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Behçet Necatigil gibi isimler şiirin bütünlüğüne atıfta bulunarak tamamlanmış iyi bir şiire en ufak bir müdahalede bulunmanın mümkün olmadığını ileri sürerler. Onlara göre bir sözcüğün yeri değiştirildiğinde bile şiir iyi olma özelliğini kaybeder. Buna karşılık Türk edebiyat tarihinde bir şairin başka şairlerin şiirlerine yaptığı müdahalelerle de sıklıkla karşılaşılabilmektedir. Öyle ki Yahya Kemal ve Behçet Necatigil gibi iyi bir şiire müdahale edilemeyeceğini düşünen şairler, başka şairlerin şiirlerini düzeltme gayreti içine girmişlerdir. Söz konusu çabanın altında yatan neden bazen müdahalede bulunduğu şair üzerinde şiirsel hâkimiyet kurmak bazen de dostça önerilerde bulunmak olabilir. Bu makalede iki örnek üzerinden Türk şiirinde başka şairlerin şiirlerine yapılan müdahaleler sorunsallaştırılacaktır. Bahsedilen örnekler Hüseyin Cöntürk’ün, Edip Cansever’in “Salıncak”; Hayriye Ünal’ın, Cahit Zarifoğlu’nun “Başım Eğik Dilim Kapalı Gözler Kançanağı Anlamında” şiirine yaptıkları müdahalelerdir. Her iki edebiyatçı da benzer yöntemler izleyerek ele aldıkları şiirlerdeki bazı sözcüklerin üzerini çizerler ve geriye kalan sözcüklerle yeni bir şiir oluştururlar. Ancak Cöntürk ve Ünal, konu edindikleri şiirlerdeki sözcükleri eksiltip yeniden yazarlarken farklı amaçlar ortaya koyarlar. Cöntürk, eleştiri anlayışını Cansever’in şiiri üzerinde somutlar; Ünal ise Zarifoğlu’nun şiiri üzerinden estetik bir meydan okumaya girişir. Makalede, Cansever ve Zarifoğlu’nun şiirleri, “hipotext”; Cöntürk ve Ünal’ın bu şiirlerdeki sözcüklerin üzerini çizerek oluşturdukları yeni şiir, “hipertext”; her iki metnin birlikte aynı mekânda yer alması ve birbirleriyle kurdukları ilişkiler “palimpsest” kavramıyla anlamlandırılacaktır.
Keywords
