İstem (Dec 2007)
MEVLÂNA’NIN ŞİİRİNDE [HZ.] YUSUF
Abstract
Mevlâna’nın Mesnevîsi’nin çevirilerinden biri, Pîrâhan-i Yûsufî, ‘Yusuf’un gömleği’ adını taşımaktadır. Bu isim, hem çeviren Muhammed Yusuf Ali Şah’ın adı ve Mevlâna hem de babasının gözlerinin tekrar görmesini sağlayan Hz.Yusuf’un gömleğinin kokusuna dair rivayeti ima etmektedir. Böylece mütercim, Mevlâna’nın manevi kokusundan bir şeyler aktarma teşebbüsünün okuyucularının gözlerini açabileceğini düşünmektedir. Diğer taraftan bu başlık, güzelliğin mükemmel timsali olan Hz.Yusuf ile ilgili, Mevlâna’nın eserindeki atıf ve imaların da bir hulasasını ortaya koymaktadır. Mesnevî’nin hemen başlarında Mevlâna, Şems-i Tebrizî’nin hatırasını zihinlerde canlandırmaktadır. Mevlana’ya göre, mâşuku hatırlamak, güzel bir kokuyu içine çekmek gibidir. Güzel koku, âşıka mutlu günleri hatırlatır ve kalbi coşturur. Güzel koku aynı zamanda, Hz.Yakub gibi gerçekten görme melekesinden mahrum olan kimselere zindelik kazandırır ve Mevlâna’nın sözleri ruhen zarar görmüşlere şifa verir. Bizzat Kur’ân-ı Kerîm’de “en güzel kıssa” şeklinde isimlendirilen Hz.Yusuf’un kıssası, ilk zamanlardan günümüze kadar şairler için değerliydi. Hz.Yusuf ile ilgili hikâyeler Mesnevi’de de görülmektedir. Ancak Mesnevî’de, Hz.Yusuf’un hayatının diğer yönleriyle birlikte rüya tabirciliği rolüne yapılan atıflar, Divan’a oranla daha yaygındır. Bunlardan en dikkat çekeni, Hz.Yusuf’a hediye edilen aynanın ve Züleyha’nın aşkının tavsif edildiği hikâyelerdir. Divan’da mâşuk, yüzlerce defa Yusuf olarak gösterilmiştir. Tanımlar ve lakaplar çoğunlukla basmakalıptır. Değişik şiirlerde, farklı vezin ve ölçülerde hemen hemen benzer kelimelerle hitap edilir. Diğer taraftan Kur’an’daki kıssanın hemen hemen bütün muhtevası ve Kısâsu’lEnbiyâ’daki ayrıntılı olarak ele alınışı Mevlâna’nın eserinde görülür
