تحقیقات تاریخ اجتماعی (Sep 2016)
بررسی مفهوم جنگ در دورة سلجوقیان
Abstract
مفهوم جنگ در قلمرو ایران اغلب با تغییراتی در نظام فکری و معنایی رو‌به‌رو بوده است که این امر در دورة سلجوقیان به‌دلیل ورود ساختار و نظام فکری ایلی آن‌ها در قلمرو حکومتی صورت گرفته است. مفهوم جنگ در قلمرو ایران پیش از اسلام اغلب به‌معنای عامل برقراری نظم تصویر شده است، ولیکن این مفهوم بعدها در ترکیب با امر مذهبی در قالب عامل برقراری عدالت بازتعریف میشود. در عصر سلجوقی مفهوم جنگ با توجه به اندیشة تغلب در نظام ایلی دچار دگردیسی دیگری میشود تا با مقتضیات عصر جدید هماهنگ شود. به همین دلیل، برای بازشناسایی مفهوم جنگ در عصر سلجوقی به جای‌یابی مفاهیم نظم، عدالت، و تغلب در نظام اندیشگانی این عصر نیاز است. از این رو، این نوشتار به‌دنبال تبیین جایگاه پدیدة جنگ در نظام اندیشگانی عصر سلجوقی بر اساس روش تحلیلی ـ تبیینی خواهد بود. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در عصر سلجوقی مفهوم تغلب ناشی از زمینة ایلی و قبیله‌ای سلجوقیان در ترکیب با مفهوم برقراری عدالت در نظام دینی و هم‌چنین مبتنی بر مبانی اندیشه‌ای جنگ در قالب عامل ایجاد نظم تعریف جدیدی از مفهوم جنگ ارائه می‌کند که در قالب ساختار و امر سیاسی تعریف‌شدنی است.
