بررسی تأثیر مقادیر آبیاری بر خصوصیات رشدی و عملکرد چهار اکوتیپ کنجد (Sesamum indicum L.)

Abstract

به‌منظور بررسی اثر مقادیر آبیاری بر خصوصیات رشدی، اجزای عملکرد و عملکرد دانه چهار اکوتیپ گیاه دانه روغنی کنجد (Sesamum indicum L.)، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 90-1389 اجرا شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سه مقدار آبیاری شامل 2000، 3000 و 4000 متر مکعب در هکتار) و چهار اکوتیپ شامل داراب، سبزوار، کاشمر و کلات به‌عنوان تیمار مد نظر قرار گرفتند. صفات مورد بررسی شامل شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک، اجزای عملکرد (ازجمله تعداد شاخه جانبی، تعداد کپسول، تعداد دانه و وزن هزار دانه)، عملکرد بیولوژیکی و دانه کنجد بود. نتایج نشان داد که اثر ساده مقدار آبیاری و اکوتیپ بر اجزای عملکرد و عملکرد کنجد معنی‌دار (05/0≥p) بود. اثر متقابل مقدار آبیاری و اکوتیپ نیز بر اجزای عملکرد، عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه کنجد معنی‌دار (01/0≥p) بود. افزایش مقدار آبیاری از 2000 به 4000 متر مکعب در هکتار موجب افزایش تعداد شاخه جانبی، تعداد کپسول، تعداد دانه و وزن 1000 دانه کنجد به‌ترتیب برابر با 57، 55 و 36 درصد شد. عملکرد دانه اکوتیپ کلات با 1، 7 و 11 درصد به‌ترتیب بیشتر از اکوتیپ‌های داراب، سبزوار و کاشمر بود. با افزایش مقدار آبیاری از 2000 تا 4000 متر مکعب در هکتار، عملکرد دانه اکوتیپ‌های کنجد شامل داراب، سبزوار، کاشمر و کلات به‌ترتیب برابر با 15، 67، 62 و 34 درصد افزایش یافت. رابطه بین عملکرد و اجزای عملکرد مثبت و معنی‌دار بود و بالاترین ضریب همبستگی برای وزن 1000 دانه (**87/0r=) به‌دست آمد.

Keywords

• تنش خشکی
• دانه‌های روغنی
• شاخص سطح برگ
• فتوسنتز
• نیاز آبی