Memlükler Döneminin Muhalif Tarihçisi Makrîzî ve es-Sülûk Adlı Eserinde Abbâsî Devletine Dair Eleştiri ve Yorumları

Abstract

Memlükler döneminin büyük tarihçilerinden kabul edilen Makrîzî, Ehl-i beyt ve Hz. Ali evladı taraftarlığının yanı sıra Arap asabiyesine düşkünlüğü ve muhalif tavrıyla da tanınmaktadır. Tarihin çeşitli alanlarında eserler kaleme alan Makrîzî, bunlar arasında yer alan Kitâbü’s-Sülûk’te Abbâsî Devleti’ni de ana hatlarıyla ele almıştır. Onun buradaki tespit ve yorumları, bu devletin tarihine dair farklı bir bakışı da yansıttığından ele alınmaya değerdir. Zira Makrîzî, Abbâsî Devleti yıkıldıktan sonra bu hanedana mensup bazı kişilerin Mısır’a getirtilerek halife ilan edildiği ve toplumla ulemanın onlara büyük hürmet ve teveccüh gösterdiği bir vasatta umumun görüşlerinin dışına çıkarak Abbâsîler’i tenkit etme cesaretini gösteren ilginç bir tarihçidir. Bu çalışmada, öncelikle Makrîzî’nin hayatı, kişiliği ve tarihçiliğine temas edilmiştir. Ulema ailesine mensup olması, aldığı iyi eğitim ve tarihçilik konusundaki müktesebatı özellikle vurgulanmıştır. Yine çalışmaya konu edilen kısmın yer aldığı Kitâbü’s-Sülûk de ana hatlarıyla tanıtılmıştır. Ardından eserin Abbâsîlerle ilgili kısmı ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmiş ve müellifin diğer risale ve biyografi eserlerinde verdiği malumatla zenginleştirilmiştir.

Keywords

• i̇slam tarihi,
• abbâsîler,
• maḳrîzî,
• kitâbü’s-sülûk,
• asabiyet,
• ehl-i beyt
• islamic history
• abbasid
• maḳrīzī
• kitāb al-sulūk
• asabiyah
• ahl al-bayt