Tetkik (Mar 2022)
Kemâleddîn İbnü’l-Hümâm’a Göre Peygamberliğin Gerekliliği
Abstract
İnsanlığın peygamberlere olan ihtiyacı ve Allah’ın insanlara peygamber göndermesinin gerekli olup olmaması hususları, İslam düşüncesinde üzerinde en çok durulan konulardan biridir. Nübüvvetin gerekliliği konusu, birey ya da toplumun vahiy ve peygambere ihtiyaç duyup duymadığı, ihtiyaç duyuyorsa bunun hangi alanlarda olduğu tartışmasını içermektedir. “Allah tasavvuruna ulaşmak için peygamber gerekli midir, Allah’ın insanoğluna peygamber gönderme zorunluluğu var mıdır, Akıl peygamberlerin getirdiği dinî ve ahlâkî ilkelere ulaşabilme potansiyeline sahip midir, İyi ve kötünün bilinmesinde peygamberin bildirimi gerekli midir ve Kendilerine peygamberin daveti ulaşmayan toplumların ibadet sorumlulukları ne düzeydedir?” gibi sorular nübüvvete duyulan ihtiyaç kapsamında ele alınmaktadır. Çalışmamızda, Kemâleddîn İbnü’l-Hümâm’ın (öl. 861/1457) peygamberliğin gerekliliğine dair görüşleri, el-Müsâyere fi’l-ʿaḳāʾidi’l-münciye fi’l-âḫire’ isimli eserinden hareketle tespite çalışıldı. İbnü’l-Hümâm’ın görüşleri Hanefî/Mâtürîdî ekole mensup bir mütekellim olması açısından dikkat çekmektedir. Çalışmamızda insanların peygamberlere ihtiyacı, Allah’ın peygamber göndermesinin gerekli olup olmadığı, salt akıl ile peygamberlerin getirdiği esasların tespitinin mümkün olup olmadığı ve iyilik-kötülüğün bilinmesinde peygamberlerin rolü konuları İbnü’l-Hümâm özelinde incelendi. Ayrıca “Peygamberlik neden gereklidir?” sorusuna İbnü’l-Hümâm’ın verdiği cevapların, günümüz açısından taşıdığı anlam da sorgulandı. Böylece bu çalışmada, İbnü’l-Hümâm’ın peygamberliğin gerekliliği meselesine dair görüşleri, bütüncül bir bakış açısı ile yansıtmaya çalışıldı.
Keywords
