Bergsonowska koncepcja pamięci a filmowe przedstawienia pamięci protetycznej

Abstract

Henri Bergson w pracy Materia i pamięć (1896) odróżnił dwa rodzaje pamięci: mózgową i czystą. Pamięć mózgowa należy do ciała i służy reagowaniu na bodźce, w związku z czym preferuje takie wspomnienia, które są najbardziej przydatne życiowo. Pamięć czysta rejestruje wszystko, co się zdarzyło, również wspomnienia bezużyteczne w prawdziwym życiu. Pierwszy rodzaj sytuuje nas po stronie ciała, a więc biologii. Hołubienie wspomnień bezużytecznych jest wyróżnikiem człowieczeństwa i warunkiem duchowości. Te konstatacje Bergsona, spopularyzowane w teorii Gilles’a Deleuze’a, okazują się niezwykle aktualne przy charakteryzowaniu filmowych przedstawień pamięci protetycznej, w których filmowi protagoniści mają wszczepione implanty pamięci lub też ich pamięć ulega eksternalizacji. Twierdzenia Bergsona o tym, że pamięć jest wyróżnikiem człowieczeństwa, że zachodzi związek między pamięcią a ciałem, a wreszcie, że istnieje podział na wspomnienia praktyczne i niepraktyczne, zachowują tu swoją ważność.

Keywords

• pamięć protetyczna
• Henri Bergson
• pamięć