Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Oct 2021)
Andriake'de Ele Geçen Roma Dönemi Mortarları
Abstract
Andriake, Antalya İli, Demre İlçesi’nde yer alan Myra antik kentinin liman yerleşimidir. Liman, günümüzde Kokarçay (Andriakos) olarak adlandırılan çayın denize döküldüğü Çayağzı mevkiinde kurulmuştur. Andriake limanındaki kazılar 2009 yılından bu yana geniş katılımlı bir ekip tarafından sürdürülmektedir. Şarap İşlikleri, 2015 Yılı İşlik Kazısı Atık Toprağı, Horrea Hadriani/Granarium, Sinagog, Horrea Hadriani/Granarium Önü ve Liman Yapılarındaki kazılarda ortaya çıkarılan 12 adet pişmiş toprak mortar bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Farklı dillerde birçok değişik isimle anılan mortarlar antikçağ mutfağının vazgeçilmez araç-gereçlerindendir. Mortarlar mutfakta ekmek, kek, yulaf lapası, püre, çorba ve peynir yapımı, çeşitli tahıl, bitki ve baharatları ezme/öğütme ve etlerin marinasyonunun yapılması gibi birçok alanda kullanılmıştır. Bunlar dışında kutsal törenlerde, kuru gıdaların ölçümünde, tıp ve kozmetikte, cam ve bazı metallerin ezilmesinde, boya yapımında, urne olarak ölü gömme ritüellerinde, mezar hediyesi, pithos ve amphora kapağı olarak birçok farklı alanda da kullanılmışlardır. Andriake’de ele geçen Roma Dönemi’ne ait mortarlar ağız profillerine göre altı farklı tipte incelenmiştir. Bunlardan Tip 1 ve Tip 4 İtalyan mortarları olarak adlandırılmıştır. Tip 2’ye ait mortarın benzeri yoktur. Bu tipin Myra’da üretilen yerel bir tip olduğu düşünülmektedir. Tip 3 mortarının benzerine Suriye’de rastlansa da kökeni belirsizdir. Tip 5 ve Tip 6 örnekleri ise Suriye mortarları olarak bilinmektedir. Fakat bu iki tipin Suriye de mi? yoksa Myra da mı? üretildikleri konusu şu an için netlik kazanmamıştır. Tip 5’e ait mortarlardan ikisi üzerinde Grekçe yazıt yer alır. Bir örneğin üzerindeki yazıt iyi şans dileği belirtirken, diğerindeki muhtemelen atölye/üretici veya hediye edenin ismini veriyor olmalıdır. Çalışmada değerlendirilen mortarlar MÖ 1. yüzyılın sonu ile MS 6. yüzyıl arası gibi geniş bir tarih aralığına aittir. Andriake’de ele geçen mortarların oldukça farklı tipte çeşitlilik arz ettiği görülmektedir. Andriake mortarların incelendiği bu çalışma sonucunda kent ve bölge mortar tipolojisine ve seramik çalışmalarına yeni katkılar sunulmaktadır.
Keywords
