İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi (Jun 2025)
Merginânî’nin el-Hidâye Adlı Eserine Dair Literatür Araştırması: Kapsam, Önem ve Katkılar
Abstract
Hanefî fıkhının temel metinlerinden biri olan el-Hidâye, İmam Burhâneddin el-Merginânî tarafından kaleme alınmış ve tarih boyunca birçok şerh, hâşiye, taʿlik ve tekmileye konu olmuştur. Söz konusu eser üzerine yapılan klasik ve modern literatür birikimi, akademik açıdan önemli olmakla birlikte; mükerrerlik, atıf hataları ve kaynak karışıklıkları gibi çeşitli sorunlar da barındırmaktadır. Bu makale, el-Hidâye literatürünü yalnızca listelemeyi değil, aynı zamanda bu literatürdeki eksiklikleri eleştirel bir yaklaşımla ortaya koymayı amaçlamaktadır. Literatürdeki mükerrer kayıtlar, hatalı atıflar ve yanlış nispetler düzeltilmiş; şerh, hâşiye ve benzeri çalışmalar, eserin hacmi, konuların ele alınışı, yazma eserlerdeki mukaddime ve ferağ kaydı içerikleri gibi belirli kriterlere göre yeniden tasnif edilmiştir. Elde edilen veriler ışığında, klasik literatürdeki gelişim, eserler kronolojik olarak sıralanarak ve tahlil edilerek okuyucuya sunulmuş; modern çalışmalardaki tematik ve coğrafi eğilimler ise istatistiksel olarak değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Görülebilen yazma nüshalar bizzat tetkik edilmiş ve bu husus metin içinde ve dipnotlarda açıkça ifade edilmiştir. Çalışmamızda, özellikle diğer literatür çalışmalarından farklı olarak, matbu olan ve yazma nüshası bulunan eserlere ait yazmalar görülüp incelenmiş; bu çerçevede kütüphane kayıtlarına yoğun şekilde yer verilmiştir. Modern akademik çalışmalar ise yüzeysel olarak içerik, yöntem ve dönemsel yoğunluk açısından değerlendirilmiş; alanda hâlen varlığını sürdüren metodolojik boşluklar ve araştırma fırsatları tespit edilmiştir. Böylece çalışma, hem geçmiş birikimi derleyen hem de yeni araştırmalara yön verecek özgün ve mütevazı bir katkı sunmayı amaçlamaktadır.
Keywords
