ارزیابی تناسب اراضی برای برنج بر مبنای مدل فائو و با استفاده از تکنیک‌های تلفیقی تصمیم‌گیری چندمعیاری فازی (مطالعه موردی: مؤسسه تحقیقات برنج آمل، استان مازندران)

Abstract

مسأله امنیت غذایی یکی از سیاست‎های مهم کشاورزی است و لازم است در این راستا، اراضی قابل کشت مورد ارزیابی قرار گیرند. یکی از رویکردهای اساسی جهت بهره‌برداری از منابع اراضی با کسب حداکثر بازده و حفظ کیفیت اراضی برای آینده، ارزیابی تناسب اراضی است. با توجه به اهمیت برنج به عنوان دومین محصول پرمصرف کشور و اهمیت مطالعات ارزیابی تناسب اراضی در استفاده بهینه و پایدار از اراضی، این پژوهش با هدف استفاده از تکنیک‌های تلفیقی تصمیم‌گیری چندمعیاری فازی و تعیین عمق بهینه خاک برای مطالعات ارزیابی تناسب اراضی برای کشت برنج در مزرعه پژوهشی گل­دشت مؤسسه تحقیقات برنج کشور انجام گرفت. بدین منظور نمونه­برداری خاک در 50 نقطه و از چهار عمق مختلف انجام شد و برداشت محصول در پلاتی به وسعت یک مترمربع به مرکزیت محل‌های نمونه‌برداری خاک انجام گرفت. سپس شاخص اراضی با استفاده از روش‌های پارامتریک (ریشه دوم)، Fuzzy-AHP و Fuzzy-AHP-OWA در چهار حالت عمقی صفر تا 25، صفر تا 50، صفر تا 75 و صفر تا 100 سانتی‌متر مورد محاسبه و مقایسه قرار گرفتند. براساس همبستگی بین شاخص‌های اراضی محاسبه شده برای عمق‌های مختلف و عملکرد مشاهده شده برنج، بیشترین ضرایب همبستگی برای روش Fuzzy-AHP-OWA با کمیت سنج نصف (37/0= ) به‌دست آمد. نتایج حاصل از تناسب اراضی منطقه مورد مطالعه با استفاده از روش Fuzzy-AHP-OWA نشان داد که با افزایش سطح ریسک پذیری، مناطق با درجه تناسب بالاتر مساحت بیشتری از منطقه را به خود اختصاص می­دهند. با توجه به مشابهت نتایج بدست آمده برای عمق‌های صفر تا 50 و صفر تا 100 سانتی‌متر با نتایج خاک‌رخ شاهد در هر سه روش پارامتریک، Fuzzy-AHP و Fuzzy-AHP-OWAپیشنهاد می‌شود که استفاده از عمق صفر تا 50 سانتی‌متر به منظور مطالعات ارزیابی تناسب اراضی برای برنج در منطقه‌ی گل‌دشت آمل مدنظر قرار گیرد.

Keywords

• فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp)
• کمیت ‌سنج‌های مفهومی فازی
• منطق فازی
• میانگین وزنی مرتب شده (owa)