Eskiyeni (Jun 2023)
Ḫulâṣatü siyeri seyyidi’l-beşer Örneğinde Muhibbüddin et-Taberî ve Siyer Yazıcılığı
Abstract
Hz. Muhammed’in hayatı başta sahabe ve sonraki dönemlerdeki Müslümanlar olmak üzere günümüze kadar insanların dikkatini her zaman çekmiştir. İlk dönemlerden itibaren Müslümanlar Hz. Peygamber’in siyerini öğrenme ve öğretme çabasıyla eserler kaleme almaya çalışmış, bu çalışmalar neticesinde ilk eserler ortaya çıkmıştır. Özellikle Abbâsîler döneminden başlayarak artan siyer yazıcılığında telif edilen eserlerin sayısı Memlükler döneminde önemli derecede çoğalmıştır. Ayrıca telif edilen eserlerin sayılarındaki artış ve konularda meydana gelen genişlemelerle birlikte telif edilen eserlerin hacimleri de artmıştır. Hem eserlerin çoğalması hem de râvi zincirleri ve konu üzerindeki ilmi tartışmaların artması, okurlar açısından bazı sıkıntıları da beraberinde getirmiştir. Bu ve benzeri nedenlerle müellifler, bazen geniş hacimli eserlerini kısa ve öz olarak tekrar yazmışlar bazen de müstakil olarak muhtasar eser telif etmişlerdir. Hz. Peygamber’in hayatını ele alan muhtasar siyerlerin sayısı Memlükler döneminde giderek artmıştır. Bu dönemde Ḫulâṣatü siyeri seyyidi’l-beşer adlı eseriyle siyer ilmine katkı sunan müelliflerden biri de Muhibbüddin et-Taberî’dir (öl. 694/1295). Farklı ilim alanlarında eserler telif eden Taberî, Mekke’de ilmi geleneğe sahip bir ailede yetişmiş, önemli ilim adamlarından ders almış ve yetiştirdiği öğrenciler ile de adından söz ettirmiştir. Hz. Peygamber’in siyerini kısa ve öz olarak Ḫulâṣatü siyeri seyyidi’l-beşer adlı eseriyle çeşitli yönlerden ele almıştır. Müellifin özellikle siyer alanındaki bu eseri üzerine herhangi bir çalışma yapılmaması bir eksiklik olarak tespit edilmiştir. Ayrıca çeşitli ve önemli görevler üstlenerek insanlara hizmet etmiş ve eserleriyle topluma yön vermiş kimselerin hayatları ve eserleri, alana katkılarının tespiti ve tekrar ilim dünyasına sunulması önem arz etmektedir. Dolayısıyla bu çalışma sayesinde Taberî’nin tanıtılması, kişiliği, ilmi birikimi ve alana katkısının ortaya konması hedeflenmiştir. Haddi zatında Hz. Peygamber ve ailesi hakkında çeşitli çalışmaları olan müellif, Ḫulâṣatü siyer’inde diğer eserlerinden alıntı yapmadan, farklı rivâyetlere yer vererek, kendi düşünce dünyası çerçevesinde özgün bir eser telif etmiştir. Bu çalışmada Ḫulâṣatü siyer, metodu, muhtevası ve kaynakları açısından incelenecek ayrıca müellifin Hz. Peygamber tasavvuruna değinilecektir.
Keywords
