Yedi Harfi Oluşturan Kıraat Farklılıkları ve Yedi Harfin Sürekliliği Meselesi

Abstract

Bu çalışmada, kıraat farklılıkları usûl, ferş ve müterâdif olmak üzere üç alt başlıkta ele alınarak, bunların hangisinin yedi harfle ne ölçüde ilişkili olduğu, yedi harfin hangi süreçlerden ne derece etkilenerek geçtiği ve bir ruhsat olarak ne zamana kadar devam ettiği konusu ele alınacaktır. Kıraatlerin ortaya çıkışında önemli bir yere sahip olması sebebiyle yedi harf, kıraat tarihinin en temel konularındandır. Varlığı tevatüre ulaşan hadislerle sabittir. Bununla birlikte hadislerin kapalılığı nedeniyle yedi harfin içeriği hakkında çok da aydınlatıcı bilgi bulunmamaktadır. Bu yüzden yedi harfin mahiyetiyle ilgili kırka yakın görüş beyan edilmiştir. Bu tanımları kuvvetli ve zayıf olarak ayırdığımızda kuvvetli görüşler arasında birkaç tanımın, daha ön plana çıktığı görülür. Bunlar yedi harfin, Arap kabilelerinin kullandığı yedi lehçe, çokluk mana ifade eden mecaz, aynı manaya gelen fakat lafızları farklı olan müterâdif kelimelerin birbiri yerine kullanılması ve birtakım değişikliklerle oluşabilecek farklılığın yedi vechi olduğu şeklinde ifade edilebilir. Konumuzun gidişatı bu tanımlardan, yedi harfin müterâdif kelimeler ve yedi vecih olduğu görüşleri üzerinde yoğunluk kazanmıştır. Çünkü yedi harfin ne olduğuyla ilgili ortaya konulan görüşün Mushafların istinsah edilmesinden sonra da yedi harfin devam edip etmediğini belirleyici olmuştur. Bu bağlamda zikredilen ruhsatın müterâdif okuyuşlardan ibaret olduğunu düşünenlere göre yedi harfin istinsah eyleminden sonra devam ettiğini söylemek imkânsızdır. Buna karşılık bazı âlimlerin belirttiğine göre ise yedi harf, usûl, ferş ve müterâdif tüm kıraat farklılıklarını kapsayacak şekilde olup, istinsahtan sonra da devam etmiş ve kıraatler okunmaya devam ettiği sürece de devam edecektir. Bu çalışmanın amacı da yedi harf ruhsatının istinsahın öncesinde olduğu gibi sonrasında da daralmaya uğramakla birlikte varlığını devam ettirdiğini ortaya koymak olacaktır.