مدلسازی و بررسی روند آلودگی سالیانه نیترات رودخانه تجن با QUAL2Kw و HEC-RAS

Abstract

ارزیابی مداوم آلودگی آب موضوعی مهم و حیاتی در مدیریت بهینه پهنه‌های آبی است. در این تحقیق به بررسی روند آلودگی نیترات در طول حدود 50‌ کیلومتری از رودخانه تجن، حد فاصل بین ایستگاه هیدرومتری ریگ‌چشمه در بالادست و ایستگاه کردخیل در پایین‌دست در طی سال 1397 پرداخته شد. برای تحقق این امر ابتدا شرایط هیدرولیکی حاکم بر جریان با استفاده از مدل HEC-RAS تعیین و وارد مدل QUAL2Kw شد. پس از واسنجی و صحت‌سنجی‌ مدل، تغییرات زمانی- مکانی آلاینده نیترات در مسیر رودخانه بررسی گردید. نتایج نشان‌ دهنده بیشتر بودن بار ورودی از منابع آلاینده غیرنقطه‌ای و در فصل ‌‌‌کشت به رودخانه بود‌ که سبب بیشتر شدن بار‌ نیترات از حداکثر مجاز می‌گردد. روند افزایش غلظت نیترات در طول مسیر 50‌ کیلومتری در فصل غیرکشت حدود 19 درصد است و حال آنکه به دلیل مصرف بی‌رویه کود در فصل کشت این رقم با افزایش حدود 8/2 برابری به حدود 50‌ درصد می‌‌‌رسد. غلظت نیترات در فصل کشت، در بخش انتهایی و ادامه مسیر جریان به حدود 47 میلی‌گرم بر ‌لیتر رسیده که نزدیک به میزان مجازmg/lit 50 برای کاربری شرب و بسیار بیشتر ازmg/lit 30 برای کاربری کشاورزی بوده که برداشت آب برای کاربری‌های مربوطه را با محدودیت مواجه می‌نماید. از طرفی مناطق پایین‌دست رودخانه که محل تخم‌ریزی ماهیان بوده با روند افزایش نیترات منجر به تغذیه‌گرایی و کاهش جمعیت آبزیان خواهد شد. لذا تعیین چارچوبی برای کاهش و کنترل بار نیترات، با تمرکز بر منابع آلاینده غیر‌نقطه ای در سیا‌ست‌های مدیریتی اکوسیستم آبی رودخانه تجن ضروری است.

Keywords

• آلودگی نیتراتی
• مدلسازی کیفیت آب
• مدیریت کیفی آب
• نیتریفیکاسیون