Jilvah-i hunar (Jul 2020)
مطالعه تطبیقی منظومه‌های غنایی-عاشقانه ادبیات ایران در کاشی‌نگاره‌های دوره قاجار مطالعه موردی: کاشی‌نگاره‌های خانه دکتر محسن مقدم
Abstract
منابع غنی ادبیات ایران در بر دارنده زیباترین تعابیر و توصیفات درباره «عشق» بوده است و ادبیات منظوم غنایی-عاشقانه سهم بسیاری در رشد دیگر هنرها ازجمله نگارگری داشته است. در دوره قاجار با رواج هنر کاشی‌کاری هفت رنگ و کاشی‌نگاری، بسیاری از کاخ‌ها و خانه‌های با شکوه بستر نمایش این هنر شد. این آثار در شکل جدید خود به تصویرسازی از چهره شاهان و درباریان قاجاری پرداخت ولی همچنان به ادبیات منظوم غنایی-عاشقانه وفادار ماند و به تصویرگری صحنه‌های برجسته ادبیات ایران ادامه داد. یکی از خانه‌هایی که این آثار را در خود دارد، خانه دکتر محسن مقدم است که کمتر به آن پرداخته شده است. در کاشی‌نگاره‌هایی با این مضمون 7 اثر یافت شده است که پنج داستان را روایت می‌کند. پژوهش حاضر به مولفه‌های ساختاری و مضامین ادبیات غنایی-عاشقانه پرداخته و این مولفه‌ها را در مطابقت با صحنه‌های تصویر شده در کاشی‌نگاره‌ها بررسی کرده است. دست‌یابی به‌یک الگو برای کشف روابط ساختاری در متون ادبیات منظوم غنایی-عاشقانه و کاشی‌نگاره‌هایی که با این مضمون تصویر شده‌اند، دیگر هدفی بود که به آن پرداخته شد. در این بررسی نتیجه گرفته‌ایم که مولفه‌های ساختاری منظومه‌ها تاحد زیادی قابل تعمیم به روایت‌های کاشی‌نگاره‌هاست. چه اینکه هنر کلامی‌و هنر تصویر در تاریخ ایران پیوندهای بسیار نزدیکی از دیدگاه‌های ساختاری و مضمونی با یکدیگر داشته‌اند.
Keywords
