بازنمایی هویت در مستندهای تلویزیونی: رویکردی مبتنی بر تحلیل گفتمان در دو مستند اشرف و هویدا

Abstract

پژوهش حاضر درصدد تحلیل گفتمان بازنمایی هویت در مستندهای پخش شده سیما («اشرف» و «هویدا») است. جهت تحلیل مسئله از رویکرد نظری برساخت‌گرایی، بازنمایی و تحلیل گفتمان و روش پژوهش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف استفاده شده است. نتایج حاصل از یافته‌ها نشان داد که مؤلفه‌های قدرت، ثروت، شهوت، شجاعت، اشرافی‌گری، وفاداری به شاه، عقده، عاری از عشق بودن و اختلاف با زنان دربار، سازنده هویت اشرف هستند و سه مؤلفه ثروت، قدرت و شهوت مثلث شخصیت اشرف را تشکیل می­دهند. همچنین مؤلفه‌های هویت هویدا نیز شامل بهایی بودن، فساد، غیر ملی و امریکایی بودن، تدارکاتچی بودن و دوگانگی شخصیت بوده است. نتایج نشان می­دهد که برخی از این دال­ها، در تقابل و برخی دیگر سازگار با کلان گفتمان ضد‌پهلوی هستند. در نهایت این دو مستند در برخی مؤلفه‌ها از انسجام موضعی برخوردار نیستند و روایت‌های متناقضی ارائه می‌دهند که به انسجام کلی متن آسیب می‌زند. مقایسه این دو مستند حاکی از برخی تناقض‌ها در بازنمایی هویت کارگزاران گفتمانی مشترک است.

Keywords

• تحلیل گفتمان
• رسانه ملی
• انقلاب اسلامی
• هویدا
• اشرف