Obmowa, osądzanie, narzekanie czy milczenie? Rozważania Ojców Pustyni

Abstract

Pod koniec III wieku rozpoczyna się ruch monastyczny zainicjowany przez św. Antoniego, Powstała w ten sposób nowa forma ascezy charakteryzująca się zerwaniem ze światem, społeczeństwem: anachoreza, czyli pustelnictwo. Odtąd życie pustelników ma być pełne wyrzeczeń, na które składają się post, wstrzemięźliwość seksualna, modlitwa i praca, ale też milczenie. Wierzono bowiem, że tylko w ciszy brat otrzyma szansę na spotkanie Boga, usłyszenia Jego Słowa i tym samym wkroczy w Jego tajemnicę, a potem będzie mógł innych do tej tajemnicy doprowadzić, dzięki potędze swej miłości i pokory. Milczenie, zachowanie ciszy, powstrzymywanie się przed uwolnieniem słów były niezwykle ważnymi i częstymi tematami podejmowanymi przez Ojców Pustyni w ich apoftegmatach. Celem niniejszych rozważań jest zwrócenie uwagi na pewien rodzaj napięcia między milczeniem a mową, a właściwie konkretnymi przypadkami wypowiadanych słów, przez Ojców Pustyni nazywanych „złym słowem”, którego należało się wystrzegać nade wszystko, a za które każdorazowo uznawano m. in. obmowę, osądzanie i narzekanie. Zostaną wskazane różne rozumienia zachowania milczenia w kontekście powstrzymania się od ww. nadużyć oraz w celu zbudowania duchowego młodszego pokolenia mnichów.

Keywords

• Ojcowie Pustyni
• apoftegmaty
• milczenie
• obmowa
• ascetyzm