به سوی تدریس تأملی: فراترکیب تأمل در فرایندهای یاددهی-یادگیری

Abstract

تأمل و تدریس دو مفهوم جداناپذیرند و ترکیب این دو منجر به شکل‌گیری مفهوم تدریس تأملی شده است. معلمان در تدریس تأملی درباره تمام فرایند یاددهی-یادگیری که در کلاس درس به وقوع می‌پیوندد، می‌اندیشند. هدف از پژوهش حاضر واکاوی وجوه تدریس تأملی معلمان در مدرسه است. رویکرد این پژوهش کیفی و روش آن فراترکیب است. در این فراترکیب از روش هفت مرحله‌ای (Sandelows & Barroso, 2006) استفاده شد که مراحل آن شامل تنظیم سؤالات پژوهش، بررسی نظام‌مند، جست‌وجو و گزینش مبانی، استخراج و تجزیه‌وتحلیل یافته‌ها، تحلیل و ترکیب، کنترل کیفیت و ارائه فراترکیب است. نتایج این پژوهش نشان داد که تدریس تأملی به طور عمده سه وجه اساسی دارد. یکی از وجوه تدریس تأملی ابعاد تدریس تأملی است که شامل تأمل پیش از عمل، تأمل حین عمل و تأمل پس از عمل است. دومین وجه تدریس تأملی به استراتژی‌های تدریس تأملی اشاره دارد که شامل همکاری معلمان با یکدیگر در تدریس، یادداشت‌نویسی، مشاهده تدریس خود، بازخورد دانش‌آموزان، اقدام پژوهی و به کارگیری کارپوشه است. سومین و آخرین وجه تدریس تأملی مربوط به استلزمات تدریس تأملی است که عوامل حرفه‌ای، شخصیتی و فرهنگی-اجتماعی را در برمی‌گیرد.

Keywords

• تدریس تأملی
• تأمل معلمان
• تفکر تأملی
• فراترکیب