اثر مکمل ید یا سلنیم و ید بر تولید هورمون‌های تیروئیدی درشرایط کمبود سلنیم در میشهای داشتی فراهانی

Abstract

سابقه و هدف: عنصر ید جزء ساختمانی هورمونهای تیروئیدی ( T3 و T4) است که برای حیات پستانداران ضروری است. کمبود ید باعث تولید ناکافی هورمونهای تیروئیدی می‌شود که به شکل اولیه به دلیل فقر آن در خاک رخ می‌دهد. عنصر سلنیم نیز از طریق شرکت در ساختمان سلنوپروتئینهایی که شکل غیر فعال T4 را به شکل فعال T3 تبدیل می‌نمایند، در سوخت و ساز هورمونهای تیروئیدی شرکت می‌کند لذا کمبود سلنیم می‌تواند تاثیر یدرسانی را با اخلال روبرو سازد. هدف این تحقیق، بررسی اثر مکمل دهی ید بر غلظت هورمون‌های تیروئیدی در میش‌های داشتی در معرض کمبود ید در شرایط کمبود یا کفایت سلنیم بود.مواد و روش‌ها: یک گله گوسفند داشتی در منطقه ای که قبلا کمبود سلنیم و ید در آن گزارش شده است انتخاب گردید. در این گله، تعداد 30 راس میش جوان ( شکم زایش 2-3) از توده نژاد فراهانی با وزن بدن مشابه ( 6 ± 47 کیلوگرم) به صورت تصادفی به سه گروه شامل شاهد و دو گروه آزمایشی تقسیم شدند. گروه آزمایشی اول و دوم مقدار 390 میلی گرم ید به شکل اتیل استر اسیدهای چرب روغن دانه گیاه گلرنگ را در اواخر آبستنی در انتهای فصل زمستان و گروه آزمایشی دوم، مقدار 10 میلی لیتر مکمل سلنیم به شکل تزریق زیر جلدی دریافت نمودند. غلظت هورمون‌های تیروئیدی شامل تری‌یدو‌تیرونین و تیروکسین، ید معدنی سرم خون و غلظت سلنیم سرم خون قبل از شروع آزمایش و ماهیانه تا ماه سوم در گروه های آزمایشی اندازه گیری و مقایسه شد.یافته‌ها: غلظت ید معدنی سرم در گله آزمایشی در شروع آزمایش53/15 میکروگرم ید در لیتر و غلظت سلنیم سرم خون 73/79 نانوگرم در میلی لیتر بود که هر دو در محدوده کمبود قرار داشت. مکمل دهی ید باعث افزایش معنی‌دار غلظت ید معدنی سرم خون در گروه‌های آزمایشی نسبت به گروه شاهد در هر سه ماه نمونه برداری شد (01/0 P <). مکمل دهی سلنیم نیز باعث افزایش معنی‌دار غلظت سلنیم سرم خون در گروه مکمل سلنیم و ید در مقایسه با مقدار پایه و گروه آزمایشی مکمل ید و شاهد در تمام ماههای آزمایش گردید(01/0 P <). افزایش غلظت هورمون T4 در گروه مکمل ید و گروه مکمل ید و سلنیم نسبت به مقدار پایه و گروه شاهد در ماه اول آزمایش به دنبال مکمل دهی ید مشاهده گردید. غلظت این هورمون در ماه دوم و سوم در گروه مکمل ید، بیشتر از شاهد و گروه مکمل ید و سلنیم بود. ید رسانی باعث افزایش غلظت T3 در ماه اول و دوم آزمایش نسبت به مقدار پایه شد و مکمل دهی سلنیم همچنین باعث افزایش معنی دار غلظت T3 در ماه اول و دوم آزمایش در گروه مکمل ید و سلنیم نسبت به گروه مکمل ید و شاهد گردید. افزایش غلظت هورمونهای تیروئیدی به دنبال مکمل دهی ید نشان داد که ساخت این هورمون‌ها تحت تاثیر کمبود ید قرار داشته اند. مکمل دهی سلنیم با افزایش غلظت T3 در ماه اول و دوم و کاهش نسبت معنی دار T4 به T3 در ماه دوم، نشان داد که تاثیر ید رسانی در شرایط کفایت سلنیم بهتر صورت می‌گیرد.نتیجه‌گیری: نتایج نشان دهنده تاثیر مکمل ید مورد استفاده در افزایش غلظت ید معدنی سرم می باشد همچنین افزایش تولید هورمونهای تیروئیدی به دنبال ید رسانی حاکی از اثر محدود کنندگی کمبود ید بر ساخت این هورمونها در شرایط کمبود است. در شرایط کمبود سلنیم، اثر مکمل دهی ید بر تولید هورمون T3 می تواند محدود شود.

Keywords

• تیروکسین
• تری‌یدوتیرونین
• سلنیم
• گوسفند
• مکمل ید