Religiositeit en stemming in de laatste levensweek Een exploratieve benadering aan de hand van nabestaandeninterviews

Abstract

In de huidige bijdrage wordt onderzocht wat de rol is van religiositeit voor de stemming in de laatste levensweek. Aan de hand van interviews bij nabestaanden van 270 overleden respondenten van de Longitudinal Aging Study Amsterdam zijn gegevens verkregen over depressieve stemming en angst in de laatste levensweek, alsook over vrede met het naderend levenseinde. Verder maakten de nabestaanden inschattingen over ernstige lichamelijke verschijnselen, cognitieve achteruitgang, het belang van geloof voor de respondent, en of deze over geloof had gesproken. Uit eerdere interviews met de respondenten zelf zijn gegevens verkregen over eerdere depressieve symptomen, kerkelijke gezindte, kerkbezoek, orthodoxie, belang van geloof, en kosmische transcendentie. Kenmerken van religiositeit hingen niet samen met depressieve stemming of angst (zoals ingeschat door de nabestaanden), maar wel met vrede met het naderend levenseinde. Meer vrede werd gevonden bij respondenten die vroeger geregeld de kerk bezochten, protestanten (in vergelijking met onkerkelijken), en degenen voor wie werd ingeschat dat het geloof belangrijk was. Religiositeit heeft geen aanwijsbare invloed op depressieve stemming of angst in de laatste levensweek. Mogelijk werkt religiositeit wel steunend voor een meer existentieel facet van de stemming, namelijk het vrede hebben met het naderend levenseinde, een gegeven dat in de literatuur over palliatieve zorg met regelmaat terugkeert.

Keywords

• levenseinde
• vrede
• stemming
• nabestaande
• religiositeit