قدرت هنجاری و جهت‌گیری اقتصادی اتحادیة اروپا در ابتکار مشارکت شرقی (مطالعة موردی: مولداوی و بلاروس)

Abstract

به‌دنبال موج گسترش اتحادیة اروپا به ده کشور اروپای شرقی در سال 2004م، بحث‌های جدی در خصوص خطر گسترش بیشتر مطرح شد. سیاست همسایگی اروپا، راه‌حلی برای گسترش بیشتر بدون الحاق رسمی بود. در 2009م، اتحادیة اروپا و شش شریک شرقی آن (ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، مولداوی، اوکراین و بلاروس) ابتکار مشارکت شرقی را براساس تعهد به ارزش‌های بنیادین، اقتصاد بازار، توسعة پایدار و حکمرانی خوب آغاز کردند. همان‌گونه که در متن سیاست همسایگی و ابتکار مشارکت شرقی به‌خوبی دیده می‌شود، اتحادیة اروپا بر رویه‌ها و هنجارهای مبتنی‌بر ارزش‌های اروپایی تأکید زیادی دارد و تلاش می‌کند تا روابط خارجی خود را مبتنی‌بر این هنجارها تعریف کند. در مقالة حاضر، پاسخ به این پرسش دنبال شده است که قدرت هنجاری اتحادیة اروپا چگونه بر بُعد اقتصادی سیاست خارجی آن در ابتکار مشارکت شرقی، با تأکید بر بلاروس و مولداوی تأثیر گذاشته است؟ شاید بتوان در پاسخ این فرضیه را طرح کرد که تأکید اتحادیة اروپا بر هنجارهای دموکراسی، احترام به حقوق بشر و حاکمیت قانون، سازوکار مشروط‌بودن در بعد اقتصادی سیاست خارجی اتحادیة اروپا را فعال کرده است. بررسی دو مورد مطالعه در این مقاله، یعنی بلاروس و مولداوی، و روابط تجاری و اقتصادی آن‌ها با اتحادیة اروپا به‌خوبی نشان‌دهندة استفاده از سازوکار مشروط‌بودن اتحادیة اروپاست. برای آزمون این فرضیه از نظریة اروپایی‌شدن شیملفنینگ و روش ردیابی فرایند بهره برده شده است.

Keywords

• ابتکار مشارکت شرقی
• اروپایی‌شدن
• سیاست همسایگی اروپا
• قدرت هنجاری
• مشروط بودن