جغرافیا و مخاطرات محیطی (Mar 2025)
تحلیل آسیب پذیری زیرساخت‌های روبنایی در برابر سیل با تاکید بر روش AHP Fuzzy (مورد مطالعه: شهر خرم آباد)
Abstract
سیلاب به دلیل تخریب گسترده و خسارات اقتصادی بسیار زیاد به عنوان یکی از متداول ترین بلایای طبیعی شناخته می شود. شهر خرم آباد به دلیل تجارب سیل خیزی در سالهای اخیر و موقعیت درهای بودن شهر، بارشهای فراوان، وجود رودخانهها در شهر(خرم رود و کرگانه)، دستکاری در حریم و بستر رودخانهها، جزء شهرهای در معرض مخاطره سیلاب می باشد. یکی از روشهای بررسی و تحلیل آسیب پذیری سیل و زیرساخت های شهری درمعرض سیل، استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی(Ahp Fuzzy) به منظور شناسایی پهنه های سیل خیز و آسیب پذیر سیل می باشد، دراین پژوهش، از 12 معیار(بافت فرسوده، تراکم جمعیت، شبکه معابر، کاربری، ارتفاع، شیب، جهت شیب، زمین شناسی، فاصله از رودخانه، خاک‌شناسی، فرونشست زمین و میزان بارندگی) به منظور تهیه نقشهی پهنههای آسیب پذیر سیل استفاده شد. مطابق روش فرآیند تحلیلی سلسله مراتبی، معیارها توسط کارشناسان امتیازدهی و سپس در نرم افزار Expert Choice وزن دهی شدند و با استفاده از مدل منطق فازی، نقشه لایههای اطلاعاتی معیارها مورد فازی سازی قرار گرفتند. در نهایت با همپوشانی نقشه های وزن دهی شده برای هر معیار در نرم افزار Arc Gis ، نقشه پهنههای سیل خیز و آسیب پذیرتهیه شد. باهمپوشانی نقشه پهنه بندی شده سیل با نقشه پراکنش زیرساخت های روبنایی، نقشهی نهایی آسیب پذیری زیرساخت های روبنایی شهر خرم آباد تهیه گردید. نتایج تحلیل ها نشان داد که17/38 % از زیرساخت‌های روبنایی در معرض آسیبپذیری زیاد و خیلی زیاد سیل قرار دارند و کاربری‌های اداری وتجاری به ترتیب بیشترین آسیبپذیری وکاربریهای فرهنگی و مذهبی کمترین آسیب پذیری را در برابر سیل دارند. درنهایت با شناسایی پهنه های سیل خیز و آسیب پذیرسیل، لازم است اقداماتی به منظور افزایش ایمنی ومقاوم سازی زیرساختها درجهت کاهش آسیب پذیریهای ناشی سیل، توسط مدیران و کارشناسان شهری انجام گیرد.
Keywords
