Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Dec 2022)
SAİD HALİM PAŞA’DA HUKUK VE TOPLUM İLİŞKİSİ
Abstract
Hukukun temelde toplumsal bir olgu olduğu, toplum dikkate alınmadan hukukun mahiyetine dair yetkin bir anlama çabasının yürütülemeyeceği açıktır. Bu anlama çabası ise iki koldan yürütülmek durumundadır. Birincisi, yerelliklere inmeden mutlak olarak hukuk dediğimiz olgunun yine aynı ölçekte toplum kavramıyla ilişkisinin incelenmesidir. İkincisi, ayrı ayrı toplumlarda halihazırda yaşayan ve tevarüs edilen hukuk ile ait olduğu toplum arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu noktadaysa toplumsal aktörlerin incelenmesi ayrı bir önem taşımaktadır. Bu çalışmamızda Osmanlı’nın son yüzyılında başlayıp Cumhuriyet’le devam eden siyasal, sosyal ve hukuksal değişim sürecinde etkin aktörlerden biri olan Said Halim Paşa’nın hukuk ve toplum ilişkisi çerçevesinde görüşleri incelenmektedir. Said Halim bir yandan, hem II. Abdülhamid devrinde hem de İttihat ve Terakki devrinde Sadrazamlık ve Parti Genel Başkanlığına kadar uzanan yüksek bürokratik ve siyasi görevleriyle etkin bir uygulamacı iken diğer yandan da fikri mesaisini aktif biçimde sürdürmüştür. Said Halim, düşünsel çalışmalarının odağına devletin ve milletin çöküntü ve çözülmeden nasıl kurtarılabileceği sorununu almıştır. Uygulayıcı ve teorisyen kimliğiyle faal bir aktör olarak toplumsal sorunlara eğilen, bu kapsamda hukuka ve hukuk-toplum ilişkilerine de değinen Said Halim, konunun Türkiye eksenli ele alınışlarında fikirleri dikkate alınması gereken önemli düşünürlerden biridir.
Keywords
