تولید گیاهان زراعی (Jun 2023)
ارزیابی سازگاری و عملکرددانه رقم‌های گندم دیم در تراکم‌های مختلف بذر در شرایط کشت انتظاری مناطق سرد
Abstract
چکیدهسابقه و هدف: زمان گلدهی یکی از مراحل نمو کلیدی در تعیین سازگاری و عملکرددانه گندم به شمار می‌آید و در این رابطه مدیریت زمان کاشت و رقم که به تطابق هرچه بیشتر این مرحله با دوره مطلوب گلدهی بیانجامد، در تعیین عملکرددانه گندم اهمیت زیادی دارد. این پژوهش با هدف ارزیابی سازگاری فنولوژیکی رقم‌های گندم دیم و تاثیر آن بر عملکرددانه با تراکم بذر متفاوت در شرایط کشت انتظار مناطق سرد، انجام شد.مواد و روش‌ها: این مطالعه طی دو سال زراعی 1399-1397 در دو ایستگاه تحقیقات دیم شیروان و سیساب در استان خراسان شمالی به صورت کرت‌های یک بار خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به صورت دیم به اجرا درآمد. در این آزمایش رقم‌های گندم بهاره و زمستانه به عنوان کرت اصلی و پنج تراکم 150، 200، 250، 300 و 350 بذر در مترمربع به عنوان کرت فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. مراحل نمو و عملکرد و اجزای عمکلرددانه در این مطالعه بررسی شدند.یافته‌ها: ارزیابی مراحل نمو نشان داد که در شرایط کشت انتظاری مناطق سرد، در سال اول هیچ یک از ارقام گندم مورد بررسی در زمان مطلوب گلدهی، گرده‌افشانی نداشتند اما ارقام بهاره در هر دو سال آزمایش مرحله حساس گلدهی را زودتر و نزدیکتر به دوره مطلوب گلدهی نسبت به ارقام زمستانه سپری نمودند. نتایج نشان داد که در سال اول تفاوت عملکرددانه رقم‌ها معنی‌دار بود و رقم زمستانه صدرا با عملکرددانه 1524 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرددانه را نشان داد و عملکرددانه سایر ارقام در دامنه 2110-1880 کیلوگرم در هکتار متغیر بود اما تفاوت آن‌ها معنی‌دار نبود. در سال دوم تفاوت عملکرددانه ارقام معنی‌دار نبود اما درصد دانه باقی مانده در الک به عنوان شاخص کیفی دانه در سال دوم تفاوت معنی‌داری نشان داد و از این نظر ارقام بهاره بر ارقام زمستانه برتری نشان دادند به گونه‌ای که بیشترین میزان این صفت در رقم بهاره آسمان و به میزان 86 درصد و کمترین میزان آن در رقم زمستانه باران و به میزان 52 درصد مشاهده گردید. عملکرددانه در هر دو سال انجام مطالعه تحت تاثیر تراکم بذر قرار نداشت اما در تراکم‌های پایین بذر (150 و 200 بذر در مترمربع) پوشش سطح خاک با تاخیر اتفاق افتاد. نتیجه‌گیری: بر مبنای نتایج، برای کشت انتظار در مناطق سرد و به ویژه سرد و کم باران، ارقام گندم بهاره آسمان و کریم قابل توصیه هستند گرچه بررسی برای دستیابی به ارقام سازگارتر و پرتولیدتر برای این شرایط ضروری است. تراکم بذر مطلوب رقم‌های گندم در شرایط کشت انتظار دیم در مناطق سرد 300-250 بذر در مترمربع بود.
Keywords
