مطالعه ژنتیکی و میکرومورفولوژی خاک‌های واقع بر سطوح مختلف ژئومورفیک در پلایای جازموریان

Abstract

پلایا یکی از شکل­های اراضی مهم در مناطق خشک بوده و سطح زیادی را در این مناطق به خود اختصاص داده است. این شکل اراضی از سطوح مختلف ژئومورفیک تشکیل شده است. هدف از انجام این پژوهش بررسی خصوصیات فیزیکی-شیمیایی، طبقه­بندی (براساس دو سامانه آمریکایی (2014) و جهانی (2015)) و میکرومورفولوژی خاک­های واقع در سطوح مختلف ژئومورفیک پلایای جازموریان بود. سطوح مسطح رسی-سدیمی، مسطح رسی، فن دلتا، نوار مرطوب، مسطح رسی پف­کرده و پوسته نمکی طی مطالعات صحرایی و بررسی­های تصاویر گوگل، تصاویر ماهواره­ای و نقشه­های توپوگرافی شناسایی شدند. بر روی هر واحد ژئومورفیک یک یا چند خاکرخ حفر، تشریح و پس نمونه­برداری تحت آزمایش­های معمول قرار گرفتند. نتایج مطالعه نشان داد که میزان هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک­ها در محدوده 5/0 تا 2/222 دسی زیمنس بر متر متغیر است، که کمترین و بیشترین میزان هدایت الکتریکی به ترتیب مربوط به سطوح ژئومورفیک فن دلتا و پوسته نمکی می­باشد. بلورهای عدسی شکل گچ و پوشش رس در این پلایا شناسائی شدند. پوشش رس مشاهده شده در این منطقه، نوعی متفاوت از پوشش رس می­باشد که تحت اثر پراکنندگی سدیم تبادلی ایجاد شده است. نام­گذاری خاک­ها، نشان از مزیت طبقه­بندی جهانی نسبت به رده­بندی آمریکایی می­باشد به نحوی که خاک­های شور و خاک­های شور و سدیمی را به خوبی از یکدیگر تفکیک کرده و در دو گروه مرجع مختلف سولونتز و سولونچاک قرار می­دهد، در حالی که رده­بندی آمریکایی خاک­ها را فقط در زیر­رده سالیدز قرار می­دهد.

Keywords

• پوشش رس
• خاک شور
• رده‌بندی آمریکایی
• ژئومورفولوژی
• طبقه‌بندی جهانی