Intellectual Approach of the Khabar Oriented Veiw in Islamic Historiography

Abstract

پژوهش حاضر بر مبنای این مسأله شکل گرفته است که غالب مورخان مسلمان چرا و تحت چه شرایط فکری تصور می‌‌کردند معرفت تاریخی صرفاً جنبه خبری دارد و فرایند حصول چنین معرفتی را چگونه می‌دانستند؟ به نظر می‌رسد بخش مهمی از مورخان مسلمان به دلیل شکل‌گیری و تداوم مبانی نگرش خبرمحوری به علم تاریخ و نیز تکوین نوعی روش‌شناختی برای آن، در فضای ارزش‌ها و سنت‌های فکری متعلق به علوم خبری و روایی، به ویژه علم حدیث، بر این باور بودند که معرفت تاریخی صرفاً از طریق فعالیت‌ها و کارکردهای معرفت‌بخش مجموعه قوای حسی شاهدان و ناقلان روایت‌های تاریخی حاصل می‌شود و عقل و اندیشه‌ی انسانی را در چنین عرصه‌ای جایگاهی نیست. از این دیدگاه، آن‌ها مشاهده‌ی رخدادها و شکل‌گیری خاطره‌ها را آغازین مرحله‌ی شکل‌گیری معرفت تاریخی، شنیدن روایت‌های مبتنی بر مشاهده و خاطره درباره‌ی رخدادهای تاریخی و نقل شنیده‌ها را فرایند میانی حصول معرفت تاریخی، و سرانجام، ضبط اقوال و روایت‌های تاریخی و مکتوب کردن آن‌ها در شکل خبر تاریخی را آخرین مرحله‌ی معرفت تاریخی و پایان‌ وظیفه‌ی تاریخ‌نگاری مورخ تلقی می‌کردند.این آخرین مرحله، مرحله‌ی ظهور معرفت تاریخی خبرمحور در شکل متن تاریخی است.