Türkçe Mesnevilerin Toplu Yemek Törenlerinde Kültür, Kimlik ve İktidar

Abstract

İnsan ve hayata dair her durum ve olayın tahkiye edildiği mesneviler, ortaya çıktığı toplumların duygu, düşünce ve yaşam hikâyelerini anlatan metinlerdir. Özellikle iki kahramanın romantik hikâyesi etrafında kurgulanan aşk mesnevilerinde yer alan ziyafet tasvirleri, Osmanlı toplumunun sosyo-kültürel dünyasını yansıtması bakımından dikkat çekici unsurlar barındırır. Bu nedenle, gerek Osmanlı yönetici sınıfının kamusal törenlerini anlatan metinlerde, gerekse yüksek sınıfın oluşturduğu kurgusal metinlerde yer alan yemek sofralarının, ziyafet sahibinin zenginlik, güç ve iktidarını yansıttığı görülmektedir. Bu çalışmada, klasik Türk edebiyatı sahasından seçilen örnek mesnevilerde betimlenen geniş katılımlı eğlence ve ziyafet sofralarının, özellikle yemek kültürü üzerinden, dönemin kimlik, iktidar ve sosyal hiyerarşilerini okuma denemesi gerçekleştirilecektir. Çalışmada elde edilen bulguların yer aldığı metinler, farklı yüzyıllardan seçilen Kutadgu Bilig, Süheyl ü Nevbahâr, Âlî Sûrnâmesi, Hüsrev ü Şîrîn, Ferhâd ü Şîrîn, Vîs ü Râmin, Şem ü Pervâne ve Nâbî Sûrnâmesi isimli mesnevilerde yer almaktadır. İncelenen metinlerde sunulan yemek kültürü, yazıldıkları döneme tanıklık etmekte ve yiyeceklere yüklenen sembolik anlamlar ve kültürel kodlar hakkında ipuçları barındırmaktadır. Bu sembolik anlamların incelenmesi ve kültürel kodların okunması, edebi metinlerde bahsedilen sosyal sınıfın yaşam tarzı ve kültür dünyasının yanı sıra toplumsal kimlik tanımları ve sosyal hiyerarşi kavramları hakkında da birtakım değerlendirmeler yapabilme imkânı sağlayacaktır.

Keywords

• masnavi
• food
• culture
• identity
• banquet.
• mesnevi
• yemek
• kültür
• kimlik
• ziyafet.