Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce (Mar 2024)
Teresy Ferenc wiersze dla dzieci
Abstract
Poezja dla dorosłych autorki Wypalonej doliny ufundowana jest na traumatycznych doświadczeniach przeszłości. Teresa Ferenc w dzieciństwie (w 1943 roku) przeżyła pacyfikację rodzinnej wsi na Zamojszczyźnie i śmierć rodziców. W twórczości dla dorosłych poetka powraca do tych wydarzeń, kodując je w wyobrażeniach miejsc i osób. Doświadczenia Ferenc dają się też fenograficznie rozpoznać w utworach jej bliskich: Zbigniewa Jankowskiego i córek obojga. Poezja i proza (np. Mała zagłada) starszej z nich, Anny Janko, jest nawet przedmiotem badań w obszarze studiów nad pamięcią, jej epigenetyką, narracją postpamięciową. Znamienne, że w wierszach dla dzieci Ferenc separuje małego odbiorcę od obrazów wojennego zła i własnej pamięci autobiograficznej. Uprawia poetykę wzrostu i relacji, która jest w istocie hołdem dla życia, jego afirmacją. Wskazuje na naturalny rozwój i wspólnotową („ludzko-nie-ludzką”) więź jako uniwersalne czynniki sprzyjające dobrostanowi dziecka, przekładające się też na jego kontakt z otoczeniem, oparty na uważnej i czułej obserwacji, troskliwości i odpowiedzialności. W książkach poetyckich: Najbliższa ojczyzna (1982, il. Majchrzak) oraz Drzewo dziwo (1987, il. Kurłowicz). Ferenc stosuje fokalizacyjną zmienność opisu, przyglądając się cyklowi przyrody i zachodzącym w niej zjawiskom (jak burza czy hydrodynamika morza), nie tracąc z pola widzenia drobin rzeczywistości (jak pestka, płatek śniegu, liść), do których, przy zastosowaniu ruchomej skali i perspektywy, należy niekiedy także jednostka ludzka. Poezja Ferenc wymusza uwagę dla świata, ujawnia więzi i sploty pomiędzy podmiotami i przedmiotami, uwypukla ich relacyjny charakter. Sprawstwo jest tu podyktowane czynnikami naturalnymi, biotycznością czy wegetacyjnością, ale wynika również z aktu tworzenia i metarefleksji, nierzadko nakładanych na te pierwsze sfery. Większość utworów, które złożyły się na obie książki poetyckie, miała swój pierwodruk w latach 70. i 80. XX wieku na łamach „Świerszczyka” i/lub „Głosu Pomorza”. Wybrane wiersze Ferenc weszły w skład znanych antologii poezji dla dzieci, co świadczy o popularności wierszy sopockiej poetki i uznaniu dla jej twórczości adresowanej do najmłodszych w tamtym czasie.
Keywords
