مدیریت آب و آبیاری (Dec 2023)
بررسی برخی شاخص‌های رشد، نشت الکترولیت و محتوای نسبی آب ریحان تحت سطوح آبیاری و نانوزئولیت
Abstract
یکی از روش‌های نوین صرفه‌جویی در مصرف آب و کاهش هزینه‌های آبیاری استفاده از سوپر‌جاذ‌ب‌ها می‌باشد. ازآنجاکه نانو‌ذره زئولیت سطح ویژه بزرگ‌تری دارد، لذا می‌تواند آب و عناصر غذایی را جذب کرده و در زمان نیاز گیاه آزاد نماید. آزمایشی گلخانه‌ای دو ساله برای بررسی تأثیر سطوح مختلف آبیاری و نانوزئولیت بر شاخص‌های رشدی، محتوای نسبی آب و نشت یونی در گیاه ریحان اجرا شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح آبیاری در سه سطح ( FC75/0I1= یا کم‌آبیاری، FC I2= یا آبیاری نرمال و FC 25/1 I3= یا بیش‌آبیاری) و سطوح سوپرجاذب نانوزئولیت در چهار سطح (Z0 بدون سوپرجاذب، Z5 پنج گرم سوپرجاذب در هر کیلوگرم خاک، Z10 10 گرم سوپرجاذب در هر کیلوگرم خاک و Z15 15 گرم سوپرجاذب در هر کیلوگرم خاک) بود. نتایج نشان داد با افزایش شدت خشکی، رشد قطری و ارتفاعی و سایر صفات مانند تعداد برگ، سطح برگ، وزن ماده خشک (زیست‌توده) ریحان به‌صورت معنی‌داری کاهش یافت سطح آبیاری 75 درصد منجر به کاهش صفات رویشی، کاهش محتوای نسبی آب برگ و افزایش نشت یونی گردید، هم‌چنین نتایج نشان داد استفاده از نانوزئولیت اثر معنی‌داری در سطح یک درصد بر پارامترهای موردبررسی دارد، به‌طوری‌که کاربرد این سوپرجاذب به مقدار پنج و 10 گرم در هر کیلوگرم خاک در تمام تیمارهای آبیاری (I1، I2 و I3) به‌ترتیب موجب افزایش 22 و 30 درصدی ارتفاع ساقه گیاه در دو سال متوالی، هم‌چنین افزایش قطر ساقه ریحان به‌ترتیب به میزان 33 و 29 درصد، بالارفتن تعداد شاخه‌های جانبی ریحان نیز در دو سال به‌ترتیب به مقدار 90 و 89 درصد، ازدیاد تعداد برگ‌های ریحان نیز به‌ترتیب برابر با 49 و 76 درصد، رشد سطح برگ نیز به‌ترتیب با افزایش 25 و 19 درصدی مواجه شد. وزن خشک گیاه نیز افزایش 40 و 30 درصدی را به‌ترتیب داشتند، محتوای نسبی آب برگ نیز با افزایش 14 و هفت درصدی در دو سال متوالی روبه‌رو شد. در نشت الکترولیت برعکس پارامترهای قبلی، کاربرد سوپرجاذب باعث کاهش نشت یونی ریحان شد، اما با اعمال کم‌آبیاری شاهد افزایش این پارامتر بودیم. این مطالعه نشان داد که از نظر آماری تفاوت معنی‌داری (05/P>) در عملکرد محصول در بین تیمارهای Z5 و Z10 وجود ندارد.
Keywords
