تحلیل ساختارو ویژگی‌های بصری کتیبه‌های کوفی امامزاده‌عبدالله شوشتر

Abstract

امامزاده عبدالله در استان خوزستان، شهرستان شوشتر قرار دارد. بنای اولیه امامزاده در قرن‌های ابتدایی اسلام ایجاد شده‌است، که در دوره‌های بعد، مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته‌است. بنای این امامزاده، امروزه، شامل مقبره امامزاده عبدالله، مقبره مویدبن‌المسافر، مقبره بی‌بی‌گزیده می‌باشد. سردر ورودی مقبره امامزاده عبدالله و مویدبن‌المسافر شامل کتیبه‌هایی به خط کوفی ساده و برگدار می‌باشد. پرسش این است که، اجزای تشکیل‌دهنده خط کوفی استفاده شده در این بنا کدامند و ساختار اجزای آن از چه ویژگی‌ها و قابلیت‌های بصری برخوردار است؟ روش پژوهش توصیفی تحلیلی می‌باشد و جمع‌آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و میدانی انجام شده‌است. بررسی‌ها نشان می‌دهد، کتیبه آجری سردر ورودی امامزاده عبدالله شامل نظام نوشتاری است. فضای نظام نوشتاری این کتیبه با فضای کشیدگی‌های عمودی حروف ارتفاع‌دار مانند (الف)ها برابر است. در نظام نوشتاری آن ساختار نظام‌مند دیگری است که شامل خطوط کرسی و خطوط راهنما می‌باشد. اتصالات حروف در کلمات و در نهایت، در یک جمله روی چهار خط کرسی ایجاد شده‌اند که می‌توان آن‌ها را خطوط کرسی زمینه دانست. این خطوط کرسی متعدد باعث حرکت اتصالات تک‌حرف‌ها و در نهایت، حرکت خطوط افقی اتصالات کلمات در کتیبه می‌شود. علاوه بر خطوط کرسی خطوط راهنمای حروف نیز در این کتیبه وجود دارد؛ که خط انتهای کشیدگی‌ها و خط انتهای حروف است که کل کتیبه از این خطوط خارج نمی‌شود. فضای خالی بین (الف)ها با حرف (لا) پر شده است که باعث ایجاد فضای مثبت و منفی در بین کشیدگی‌های حروف ارتفاع‌دار شده است و ضرب‌آهنگ فضاها را در کتیبه ایجاد کرده‌است.

Keywords

• امامزاده عبدالله
• کتیبه نگاری
• خط کوفی
• ساختار کتیبه کوفی ساده و برگدار