İstem (Jun 2023)
Ali Ulvi Efendi Elif-Ba’sının Hat Sanatı Yönünden İncelenmesi
Abstract
Arapçanın öğretilmesinde temel kaynak “elif-ba” adlı müfredattır. Bu dili öğretmek için hazırlanan elif-ba meşkleri harflerin ve hecelerin yazılışını gösterirken son olarak çeşitli dualarla tamamlanır. Yazı sanatında eğitim geleneksel olarak usta-çırak münasebeti ile süregelmiştir. Yüz yüze yapılan dersler kalem hareketleri, çizgi kalitesini görme ve detayları daha iyi anlayabilme bakımından oldukça önemlidir. Arapça gibi, İslam hat sanatını öğrenme safhalarını oluşturan talimlere de “meşk” adı verilir. Hat sanatında kullanılan meşk etme tabiri hattat tarafından talebeye yazı yazmayı öğretmek için kullanılır. Arap alfabesinin sanatlı bir şekilde yazılması İslam dünyasında oldukça önemlidir. Bu amaçla yüzyıllar boyunca yetişen hattatlar hep daha güzel yazabilmek için çalışmışlardır. Yazıyı güzel yazabilmek kadar okunabilirliğini de sağlamak bu sanatla iştigal edenlerin temel gayelerinden biridir. Bu araştırma Ali Ulvi Efendi’ye ait nesih harfleri ve harf bağlantılarını gösteren elif-ba kitapçığını içermektedir. Bu eser, hat sanatında kullanılan meşk murakkaları gibi Rabbiyessir duası ile başlamaktadır. Ölçü noktalarının bulunmadığı eserin baştan ilk iki ve sondan dört sayfası tezhiplenmiştir. Deri ciltli eserde hattatın ketebesi ve hocasının adının geçmesi, hattat silsilesinin takibini sağlaması açısından önemlidir. XIX. yüzyılda vefat eden hattat Ali Ulvi Efendi’ye ait bu elif-ba, kendisinin zarif nesih hattını detaylı bir şekilde göstermektedir. Kolombiya Üniversitesi Kütüphanesinde bulunan bu nadide eser hem elif-ba hem de nesih yazı meşki niteliğindedir.
Keywords
