مطالعات زن و خانواده (Nov 2022)

تاثیر کرونا بر تغییر بار اثبات ادعای اعسار در دعوای مطالبه مهریه

  • عباس میرشکاری,
  • فاطمه سادات حسینی

DOI
https://doi.org/10.22051/jwfs.2022.34763.2631
Journal volume & issue
Vol. 10, no. 3
pp. 10 – 31

Abstract

Read online

شیوع کرونا بر جنبه‌های مختلف زندگی اثر‌گذار بوده‌است؛ ازجمله در حوزه اجرای تعهدات همچون تعهد مربوط به پرداخت مهریه مسائلی مطرح است. طبق قواعد عمومی موجود (در قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی)اگر از طریق اجبار دادگاه به ایفای عهد، اجرای تعهد ممکن‌نشد و توقیف اموال میسر نبود، محکوم‌له می‌تواند تقاضای حبس مستنکف از پرداخت را بنماید. در مقابل محکوم‌علیه می‌تواند با توسل به اعسار، خود را از حبس برهاند. زوجه در مطالبه مهریه می‌تواند علاوه بر ضمانت‌اجرای قانون مدنی (حق حبس)، از مفاد قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی سود ‌جسته و زوج مستنکف را با تقاضا از دادگاه زندانی‌کند. از انجا که زوج در این عقد معوض مالی دریافت‌نکرده، بار اثبات اعسار بر دوش او نیست مگر آن‌که ملائت پیشین او ثابت‌شده‌باشد. بدین ترتیب، با اثبات ملائت پیشین، تمکن زوج استصحاب شده و وی در مقام اعسار، مدعی شمرده خواهد شد. با این حال، آن‌چه در این مقاله محور اصلی سخن است توجه به بحران کرونا و تاثیری است که این بیماری بر شرایط اقتصادی کنونی جامعه گذاشته است. پرسش اصلی آن است که آیا شرایط ناشی از بحران کرونا می‌تواند اماره قضایی به نفع متعهدین ناتوان از پرداخت باشد؟ به‌نظر‌می‌رسد در دوران حاضر که همه کسب‌و‌کار‌ها تحت تاثیر رعایت الزامات بهداشتی و توصیه‌های ستاد مقابله با کرونا از قبیل تعطیلی‌ها قرار‌گرفته‌اند، بیراه نخواهد‌بود اگر بار اثبات اعسار را از دوش زوج متعهد برداریم و شرایط فعلی را اماره‌ قضایی بر صدق قول او مبنی بر اعسار بدانیم. این اماره، طبیعتا می‌تواند بر استصحاب وضعیت پیشین زوج،‌ترجیح یابد.

Keywords