Gözetim Toplumu ve Distopik Filmlerde Göz’ün İktidarı: The Lobster ve Equilibrium Filmlerinin Analizi

Abstract

Gözetim olgusu tarih boyunca iktidarlar tarafından bir denetim mekanizması ve güç aygıtı olarak kullanılmıştır. Kapitalizmle paralel olarak gelişen ve çeşitlenen gözetim, günümüzde yaşamın her alanına yayılan ve varlığı kitlelerce normal kabul edilen bir iktidar aygıtıdır. Panoptikon denilen, iktidar tarafından her an görünmeden gözetlenme ve etkilenme biçimi, enformasyon teknolojilerinin gelişmesi ve bu gelişimin sonuçları ile beraber Süper-panoptikon adını almıştır. Çalışmanın amacı özellikle günümüzdeki süper-panoptik işleyişi açığa çıkartarak, egemenlerin gözetim ve denetim güçlerini nasıl kullandıklarını ortaya koymaktır. Bu amacın bir parçası olarak distopik yönler taşıyan Istakoz The Lobster ve İsyan Equilibrium filmleri, resmettikleri dünyaların toplumsal düzeni ve gözetim ağı bağlamında analiz edilmiştir. Distopik filmlerde gözetim temasının sıkça işlenmesinin sebebi tesadüf değil, gözetimin sonuçlarına dair duyulan endişedir. İçerik analizi yönteminin kullanıldığı çalışmada filmlerde negatif olarak hayat bulan gözetim ve denetimin güncel yaşamla kuvvetli şekilde benzeştiği görülmüştür. Her iki filmde de iktidarların kendi statükolarını sağlamlaştırmak için gözetim sistemlerini bireyler üzerinde etkin bir şekilde kullandıkları tespit edilmiştir. İncelenen filmlerde de güncel yaşamda da bireyler git gide edilgenleşmiş ve gözetime gönüllü biçimde dahil olmaya başlamışlardır.

Keywords

• surveillance
• control
• panopticon
• super-panopticon
• dystopian
• film analysis
• gözetim
• denetim
• panoptikon
• süper-panoptikon
• distopya
• film analizi