Jilvah-i hunar (May 2021)
مطالعه نقش‌مایه سگ در آثار قلمدان‌نگاری آقانجفعلی هنرمند دوره محمدشاه قاجار
Abstract
دوره قاجار یکی از ادوار درخشان هنر قلمدان‌نگاری ونقاشی زیرلاکی است. در این دوره، هنرمندان بسیاری به ساخت و تزیین قلمدان روی آوردند. با ساخت قلمدان بستر مناسبی برای تصویرگری هنرمندان فراهم شد. نقوش به‌کار رفته بر روی قلمدان‌ها به مانند دیگر هنرها در دوره قاجار، متاثر از هنر اروپا بود. قلمدان‌نگاری به دلیل ظهور حامیان درباری، دولت‌مردان و ثروتمندان رواج یافت. هنر نقاشی زیرلاکی و قلمدان‌نگاری در قرن 13هـ.ق. به اوج شکوفایی رسید. آقانجفعلی نقاش‌باشی، از سرآمدان نقاشی زیرلاکی و قلمدان‌نگاری، در شکوفایی این هنر بسیار موثر بوده است. او یکی از مهم‌ترین هنرمندان نقاشی زیرلاکی و قلمدان‌نگاری در دوره قاجار است. یکی از نقوشی که در آثار او به کار رفته، نقش‌مایه سگ است. هدف از این پژوهش، مطالعه نقش‌مایه سگ و بررسی نژاد واقعی سگ در آثار قلمدان‌نگاری آقانجفعلی است. این مطالعه، تحلیلی با رویکرد تاریخی است. پرسش اصلی پژوهش این است: نقش سگ در آثار آقانجفعلی چگونه کار شده است؟ تا چه اندازه متاثر از هنر اروپایی است؟ تا چه میزان واقعیت‌گرایی و طبیعت‌پردازی شده است؟ روش پژوهش حاضر، کیفی و به صورت تحلیلی -توصیفی است. شیوه گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی(کتابخانه‌ای) است. مفروض پژوهش حاضر، واقع‌گرایی نقش‌مایه سگ با توجه به نژاد اصلی سگ‌ها و تاثیرپذیری از هنر اروپایی در قلمدان‌نگاری‌های آقانجفعلی می‌باشد. ضرورت پژوهش حاضر، این موضوع است که در مطالعات صورت گرفته، تاکنون، به بررسی نقش سگ به خصوص در آثار آقانجف پرداخته نشده است. جامعه آماری، پنج قلمدان در مجموعه خلیلی است. در انتهای این پژوهش نتیجه گرفته می‌شود که، انواع سگ‌های شکاری، نگهبان، گله و تزیینی در تصاویر قلمدان‌نگاری مورد بحث، نقاشی شده‌اند. نقوش استفاده شده برای سگ‌ها در قلمدان‌نگاری‌ها، متاثر از نقاشی اروپایی بوده و بر اساس نژاد واقعی سگ‌ها می‌باشد.
Keywords
