Osmanlı Devleti’nde Yayınlanan İlk Kadın İlavesi Terakki-i Muhadderat’taki Kadın Mektuplarının Tahlili

Abstract

Terakki-i Muhadderat, 1285 yılında –miladi 1869’da– Terakki gazetesinin ilavesi olarak çıkan kadınlar için hazırlanmış ilk yayındır. Adı, “örtülü, namuslu kadınların ilerlemesi” manasındadır. Ali Raşit tarafından yayınlanan bu ilavede; kadının eğitimine odaklanılmış, ev içindeki konumu pekiştirilmek ve bununla birlikte eş ve anne olmak konusundaki eksiklikleri giderilmek istenmiştir. Bu bakımdan geleneksel bir bakış açısının hâkim olduğu Terakki-i Muhadderat, kadınlara eş olmaları dolayısıyla adap öğreten, kısa, öz makaleler, hikâyeler içermektedir. Ayrıca kadınlardan gelen mektuplara da ilavede sıklıkla yer verilmiştir. Bu çalışmada, Terakki-i Muhadderat ilavesine kadınlar tarafından gönderilen mektuplar incelenmiştir. Amaç, kadınların kendileri için yayınlanan bu ilk ilave gazetede, mektupları aracılığıyla istek ve arzularına, beklentilerine tercüman olmaktır. Ayrıca kendileri için yayınlanan bu ilk ilaveye bakış açılarının ne olduğu da ortaya konmak istenmiştir. Niteliksel tarihsel araştırma kapsamında değerlendirilebilecek bu çalışmada, kadınların Terakki-i Muhadderat’a gönderdikleri tüm mektuplar tespit edilmiş ve bu mektuplardaki fikir ve düşünceleri, ayrı temalar altında incelenmiş; yorumlanmıştır. Yapılan incelemede, kadınların gönderdikleri mektuplarda daha çok eğitim öğrenim görme ihtiyacını konu ettikleri tespit edilmiştir. Ayrıca kendileri için çıkan bu ilaveden duydukları memnuniyeti, ilavenin dili ve üslubu nedeniyle ise yazılanları anlama güçlüğü çektiklerini belirtmişlerdir. Mektuplarda kadınların, erkeklerin kendi edep ve adaplarına dil uzatmaları nedeniyle duyduğu rahatsızlığa ve kadınların kendi bölgelerinde yaşanan olaylardan haber ettikleri yazılara da yer verilmiştir.

Keywords

• Osmanlı basınında kadın
• Kadın gazetesi
• Terakki-i Muhadderat.