TEMEŞVARLI OSMAN AĞA’NIN ESARET HATIRALARI ADLI ESERİNDE KULLANDIĞI TÜRKÇE VE ETNİK KÖKENİ HAKKINDA DİLBİLİMSEL BİR İNCELEME

Abstract

Makalede Temeşvarlı Osman Ağaʼnın Esaret Hatıralarıʼnın içeriği ve çarpıcı dil özellikleri incelenerek yazarın Türkçesi ve etnik kökeniyle ilgili farklı bir bakış açısı ve yorum sunulmaktadır. Alman Türkolog Richard Kreutel, Osman Ağaʼnın Slav asıllı bir dönme, Harun Tolasa ise bir Balkan Türkü olduğunu ileri sürmüşlerdir. Yapılan araştırmalar neticesinde elde edilen bulgular, Osman Ağaʼnın Bosnalı bir Müslüman aileden geldiği, evinde ve aile ortamında Türkçeden başka Boşnakça / Hırvatça konuşulduğu varsayımını hem yazarın kendisiyle ilgili verdiği dolaylı bilgiler hem hem dilbilimsel kanıtlar doğrulamaktadır. Esirlik Hatıralarıʼnı yazdığı dilin, ne Batı Rumeli Türkçesinde ne de Türkiye Türkçesinde hiç rastlanmayan en çarpıcı özelliği, tümleç işlevi gören mastarların tamamen çekimsiz olmasıdır, örneğin: biz dahi küçükten at binmek ve silah kuşanmak heves edip...; herkes atına binip ve dışarı çıkmak murâd eyledikde...; bazı evler kale içinde tutuşup yanmak başlayıp… Ne Romence ne de Sırpçada mastarlarla kurulan bu tip tümleçler olmadığına göre (Makedonca ve Bulgarcada zaten mastar yok), bu özellik Boşnakça / Hırvatça modellerine dayalı bir kopyalamadan başka bir şey olmasa gerek, örneğin: (Boşnakça / Hırvatça) Počeo je [plakati-ø]; (Osmanağa) [Ağlamak-ø] başladı.

Keywords

• temeşvarlı osman ağa
• esirlik hatıralarının türkçesi
• balkan slav dillerinin batı rumeli ağızlarına etkisi
• bosna