پژوهش‌های حفاظت آب و خاک (Dec 2022)
شاخص‌های دینامیکی و عملکرد ذرت شیرین در سامانه آبیاری قطره‌ای زیرسطحی
Abstract
چکیدهسابقه و هدف: کمبود آب مهم‌ترین عامل کاهش عملکرد محصولات کشاورزی در سراسر جهان است و این عامل در مناطق خشک و نیمه‌خشک تأثیرگذارتر است. ایران کشوری است که متوسط بارندگی آن حدود یک‌سوم متوسط بارش جهانی است و از نظر منابع آب به‌شدت در تنگنا می‌باشد؛ بنابراین ضرورت دارد که با استفاده بهینه، صرفه‌جویی و افزایش راندمان آبیاری به حفظ منابع محدود آب کمک نمود. این تحقیق باتوجه‌به مصرف محصول استراتژیک ذرت و اهمیت مدیریت منابع محدود آب تجدیدپذیر کشور، در رأس آن استفاده از سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار در منطقه و در شرایط آب‌وهوایی ارومیه تعریف شد.مواد و روش ها: به‌منظور بررسی سطوح مختلف آبیاری بر شاخص‌های عملکردی و صفات گیاهی ذرت شیرین، تحت سیستم آبیاری قطره‌ای زیرسطحی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تیمار 20 درصد بیش‌آبیاری، برابر با نیاز آبی، 20 و 40 درصد کم‌آبیاری در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی گروه مهندسی آب دانشگاه ارومیه انجام گردید.مقادیر شاخص های گیاهی قطر ساقه، سطح برگ، عملکرد دانه، تعداد برگ در هر ساقه، عملکرد بیولوژیک (تر)، ماده خشک گیاه و عملکرد بلال در طول فصل کشت در تاریخ های مشخص و همچنین روز برداشت اندازه گیری و مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد در حالت کلی اثرات کم آبیاری و بیش‌آبیاری بر عملکرد بیولوژیک، ماده خشک، عملکرد بلال بدون پوشش، وزن سیصد دانه، تعداد برگ و قطر ساقه معنی‌دار بود. همچنین بر اساس نتایج می‌توان بیان کرد که با کاهش مقدار مصرف آب، مقدار عملکرد بلال به‌صورت خطی کاهش می‌یابد. بیشترین و کمترین عملکرد بلال در تیمارهای بیش‌آبیاری و 60 درصد نیاز آبی به ترتیب با میانگین 83/1 و 13/1 کیلوگرم بر مترمربع به دست آمد.نتیجه گیری: در حالت کلی اثرات کم آبیاری و بیش‌آبیاری بر عملکرد بیولوژیک، ماده خشک، عملکرد بلال بدون پوشش، وزن سیصد دانه، تعداد برگ و قطر ساقه معنی‌دار بود. همچنین بر اساس نتایج می‌توان بیان کرد که با کاهش مقدار مصرف آب، مقدار عملکرد بلال به‌صورت خطی کاهش می‌یابد. بیشترین و کمترین عملکرد بلال در تیمارهای بیش‌آبیاری و 60 درصد نیاز آبی به ترتیب با میانگین 83/1 و 13/1 کیلوگرم بر مترمربع به دست آمد. بر اساس نتایج تحقیق، با کاهش ۲۰ درصدی مصرف آب نسبت به آبیاری کامل، به طور غیر معنی‌داری فقط 02/5 درصد وزن زیست‌توده کاهش پیدا می‌کند. بین تیمار شاهد (برابر نیاز آبی) و ۲۰ درصد کم آبیاری در صفات ماده خشک، عملکرد بلال بدون پوشش، وزن سیصد دانه، تعداد برگ و قطر ساقه، اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد. روند تغییرات میزان تجمع عملکرد تر (بیولوژیک) ذرت شیرین از 21 روز پس از کاشت به طور تدریجی شروع و بعد از گذشت 9-6 روز وارد مرحله رشد خطی شد و سپس به طور ثابت ادامه یافت. بیشترین وزن عملکرد بیولوژیک ذرت شیرین در تیمارهای مختلف در 87 روز پس از کاشت مشاهده شد.
Keywords
