Mitologizacje słowiańszczyzny w twórczości polskiego działacza na śląsku cieszyńskim Pawła Stalmacha (1824–1891)

Abstract

Głównym celem artykułu jest analiza i interpretacja Cieszymira i Ksiąg Rodu Słowiańskiego, dwóch tekstów autorstwa Pawła Stalmacha (1824–1891), polskiego działacza narodowego na Śląsku Cieszyńskim. Stalmach, korzystając z zebranych danych, przekazów i legend, przedstawia zmitologizowaną kulturę i religię Słowian, a także historię Cieszyna i Śląska Cieszyńskiego. Refleksja zawarta w artykule dotyczy również roli, jaką Cieszymir i Księgi Rodu Słowiańskiego odegrały w społeczno-politycznej działalności autora. Analiza została przeprowadzona na podstawie narratywistycznych koncepcji Haydena White’a i Franka Ankersmita oraz zdefiniowanych przez Jerzego Topolskiego mechanizmów mitologizacji (uniwersalizację, mistyfikację, deifikację czy gloryfikację, stereotypizację i profetyzację). Przedstawiony przez Stalmacha obraz przeszłości zawiera niemal wszystkie wyróżnione mechanizmy mitologizacji. Zarówno z Cieszymira, jak i z Ksiąg Rodu Słowiańskiego wyłania się niezwykle pozytywny obraz Słowian. Teksty stanowiły element działalności społeczno-politycznej Stalmacha, zmierzającej ku tworzeniu lokalnej polskiej wspólnoty na Śląsku Cieszyńskim.

Keywords

• cieszyn, mitologizacja, śląsk cieszyński, paweł stalmach, słowiańszczyzna