Akademik İncelemeler Dergisi (Oct 2021)
Cemaatçilik ve Bireycilik Arasında Piyasa İlişkileri
Abstract
Bu çalışmada, geleneksel dönemde cemaat yaşam biçimi ile modern sonrası birey merkezli yaşam biçimi arasındaki niteliksel farka odaklanılarak piyasa ilişkilerinin söz konusu iki dönem içerisindeki konumu ve mahiyeti araştırılmıştır. Geleneksel dönemde cemaat yaşamı içerisinde ortaya çıkan insan ilişkileri içinde piyasa/pazar ilişkilerinin diğer sosyal ilişkilerden bağımsız ve müstakil bir alan oluşturmadığı, bilakis diğer ilişki türlerine ve mevcut toplumsallığın içerisine gömülü olduğu vurgulanmıştır. Öte yandan, modern dönemde birey merkezli yaşam biçiminin içerisinde insan ilişkileri parçalanarak bütünlüğünü yitirmiş ve piyasa ilişkileri müstakil bir alan olarak ortaya çıkmıştır. Bunun da ötesinde, modern piyasa sistemi, toplumu, kurumları ve insan ilişkilerini hegemonyası altına alan ve belirleyen üst bir sisteme dönüşmüştür. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı; geleneksel dönemde din ve aile merkezinde şekillenen cemaat yaşamı ile modern dönemde bireycilik merkezinde inşa olunan modern toplum anlayışı arasındaki metalaşma, dini normatif yapının kırılması ve aile/akraba bağlarının zayıflaması şeklindeki temel farklara değinerek modern toplumda geleneksel dönemdeki gibi dayanışma ve sosyal temeller üzerine kurulu bir piyasanın yeniden inşasının zor olduğunu vurgulamaktır. Bu iddianın temellendirilmesini için siyasi, sosyolojik ve temelde ontolojik olarak farklı bir paradigmanın içinde ortaya çıkmış olan Medine pazarı pratiği çerçevesinde modern dönemde İslami bir serbest piyasa kurulabileceği iddiaları kritik edilecek ve bu girişimin imkânı ve zorlukları değerlendirilecektir. Böylece, Medine pazarı ve günümüz serbest piyasa sistemi arasında bulunan benzerliklerden yola çıkarak Medine pazarının günümüz kapitalist sistemi için ahlaki bir çözüm olarak ortaya konulabileceğini iddia eden görüşler geleneksel ve modern toplum yapıları üzerinden kritik edilerek bunun uygulanabilir olmadığı gösterilmiş olacaktır.
Keywords
