مطالعه بازنمایی هویت در نقاشی های آبستره غیر فیگوراتیو عراقی

Abstract

هنرمندان عراقی از دهة 1930، به واسطه تحصیل در اروپا با نقاشی آبستره آشنا شدند. گرایش به هنر آبستره تا اواسط سدة بیستم، همزمان با شدت گرفتن تلاش برای انسجام ملی و شکل‌گیری ملت عراقی، به نقطه اوج خود رسید. این که، چگونه هنرمندان عراقی توانستند با استفاده از آبسترة غربی، هنر ملی خلق کنند؟ آیا با وجود پیروی از آبسترة غربی، می‌توان از هنر آبسترة عراقی سخن گفت؟ هدف این مقاله آشنایی با نقاشی آبسترة عراقی و پرداختن به ویژگی و منبع الهام هنرمندان مدرن عراقی است؛ تا بدانیم، هویت روایت شده در نقاشی‌های آبسترة عراقی چیست و چه عواملی درونمایه و محتوای آثار مذکور را تعیین کرده‌است ؟. مقاله حاضر، پژوهشی کیفی است و انتخاب نمونه‌ها به روشی هدفمند و شاخص انجام گرفته است. آثار آبسترة غیرفیگوراتیو پنج تن از هنرمندان مدرن عراقی بین دهه‌های 1950 تا 1980، به عنوان جامعة آماری توصیف و تحلیل شده است. نتایج حاصل از مطالعه و پژوهش نشان می‌دهد، روایت اصلی آثار آبسترة عراقی مبتنی بر هویت ملی است، که از ناسیونالیسم عرب تا ناسیونالیسم عراقی نوسان دارد. بدین معنی که هنرمندان عراقی از فرم‌ها و مفاهیمی استفاده می‌کنند که در عین غیرفیگوراتیو بودن، بازنمودی از هویت عراقی (عربی- اسلامی- عراقی) باشد. این تاکید بر «هویت»، با تحولات اجتماعی، سیاسی و فکری پس از تشکیل عراق مدرن در سال، 1920 در پیوند است و از سرمایة فرهنگی هنرمندان تأثیر می پذیرد. بازنمایی «هویت»، ریشه در ماهیت هنر اسلامی دارد که از بدو ظهور، هویتی متفاوت از هنر ادیان دیگر نشان داده است.

Keywords

• هنر آبستره
• نقاشی عراق
• هویت
• غیر فیگوراتیو
• بازنمودی