بوم شناسی کشاورزی (Jul 2016)

اثر بقایای گیاهی و سطوح عناصر غذایی پرمصرف بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم (Triticum aestivum L.)

  • فاطمه خمدی,
  • موسی مسگرباشی,
  • پیمان حسیبی,
  • معصومه فرزانه,
  • نعیمه عنایتی ضمیر

DOI
https://doi.org/10.22067/jag.v8i4.40656
Journal volume & issue
Vol. 8, no. 4
pp. 536 – 550

Abstract

Read online

این آزمایش به منظور ارزیابی اثر بقایای گیاهی و سطوح مختلف کود کامل NPK بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم (Triticum aestivum L.) در شرایط آب و هوایی اهواز در طی سال‏های زراعی 93-1391 انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک‏های کامل تصادفی و در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از بقایای گیاهی در هشت سطح شامل CR1: کاه و کلش گندم؛ CR2: بقایای کلزا (Brassica napus L.)؛ CR3: بقایای جو (Hordeum vulgare L.)؛ CR4: بقایای جو + ماشک گل خوشه‌ای (Vicia villosa Roth.)؛ CR5: کاه و کلش گندم + کود سبز ماش (Phaseolus aureus L.)؛ CR6: بقایای ماشک علوفه‌ای (Vicia sativa L.)؛ CR7: بقایای ماش دانه‌ای (Vigna radiate L. Wilczek )؛ CR8: بدون کاربرد بقایای گیاهی در کرت‌های اصلی و کود کامل NPK در سه سطح F1: (180N-120P-100K)، F2: (140N- 95P - 80K) و F3: (90N- 60P-40 K) کیلوگرم در هکتار در کرت‌های فرعی قرار داده شدند. صفات مورد بررسی شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، طول سنبله، شاخص برداشت، درصد پروتئین بودند. صفات اندازه-گیری شده تحت اثر بقایای گیاهی و سطوح کودی و اثر متقابل بین آن‏ها قرار گرفتند. عملکرد بیولوژیک، تعداد سنبله در مترمربع، درصد پروتئین و ارتفاع بوته با افزایش مصرف کودهای NPK افزایش نشان دادند، در حالی‌که تفاوت معنی‌داری بین سطح کودی F1 با F2 کیلوگرم در هکتار از لحاظ عملکرد دانه و تعداد دانه در سنبله وجود نداشت، ولی نسبت به تیمار F3 افزایش معنی‌داری نشان دادند. عملکرد دانه گندم در تیمار کاه و کلش گندم + ماش (کود سبز) 26 درصد افزایش عملکرد نسبت به تیمار بدون بقایا نشان داد و تیمارهای کاه جو + ماشک گل خوشه‌ای (کود سبز)، کاه جو، کاه گندم، بقایای کلزا، بقایای ماشک علوفه‌ای و کاه و کلش ماش به ترتیب با 23، 18، 14، 10، 7 و 7 درصد افزایش عملکرد در رتبه‏های بعدی قرار داشتند. همچنین، عملکرد گندم در سطح کودی F2 در تیمار کاه و کلش جو + ماشک (کود سبز) 25 درصد بالاتر از عملکرد آن در سطح کودی F1 در تیمار بدون بقایا بود. این نشان می‌دهد که با کاربرد بقایای گیاهی با کیفیت مناسب ضمن افزایش تولید گندم، عملکرد آن کمتر تحت تأثیر نهاده‏های شیمیایی مثل کودهای معدنی قرار می‌گیرد. بنابراین، کاربرد کاه و کلش غلات و کود سبز لگوم در سطح کودی F2 می‌تواند باعث افزایش عملکرد و اجزای عملکرد گندم گردد.

Keywords