بررسی اثر مقادیر مختلف کود فسفر بر عملکرد دانه، روغن و برخی صفات زراعی خردل هندی (Brassica juncea L.) تحت تنش خشکی

Abstract

به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف کود فسفر بر عملکرد دانه، روغن و برخی صفات زراعی خردل هندی در شرایط تنش خشکی ابتدای فصل، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان در سال زراعی 90-89 اجرا شد. فاکتور اصلی آزمایش، تنش خشکی در دو سطح شامل (1) شاهد (بدون تنش)، که از زمان کاشت تا رسیدگی فیزیولوژیک آبیاری کرت‌ها بر اساس 50 درصد تخلیه رطوبتی خاک صورت گرفت؛ و (2) تنش خشکی در فاز رویشی که آبیاری کرت‌ها از زمان کاشت تا شروع گل­دهی بر اساس 80 درصد تخلیه رطوبتی خاک صورت گرفت. فاکتور فرعی مصرف کود فسفره در چهار سطح شامل: عدم مصرف فسفر، مصرف 100، 150 و 200 کیلوگرم فسفر در هکتار (از منبع سوپر فسفات تریپل) بودند. نتایج به‌دست آمده نشان داد که تنش خشکی در ابتدای فصل (قطع آبیاری در مراحل روزت، غنچه­دهی تا شروع گلدهی) عملکرد دانه، اجزای عملکرد نظیر تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار­دانه، و صفات ارتفاع بوته و عملکرد روغن را بطور معنی­داری کاهش داد. بالاترین عملکرد دانه (3567 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد روغن (1377 کیلوگرم در هکتار) در شرایط عدم تنش آبیاری به دست آمد. افزایش مصرف فسفر تا سطح 150 کیلوگرم در هکتار افزایش عملکرد دانه و اکثر صفات مرتبط را به دنبال داشت، اما در سطح 200 کیلوگرم کاهش در عملکرد مشاهده شد. برهمکنش مقادیر مصرف فسفر و تیمار آبیاری بر هیچ یک از صفات معنی­دار نبود. از بین ویژگی­های زراعی بالاترین­ضریب همبستگی را عملکرد دانه با تعداد خورجین در شاخه اصلی (0/84** = r)، ارتفاع بوته (0/76** = r)، تعداد خورجین در بوته (0/74** = r) و وزن هزار (0/62** = r) نشان داد. براساس نتایج بدست آمده جهت دستیابی به حداکثر عملکرد دانه، روغن و اجزای عملکرد فراهمی آب در مرحله رشد رویشی به خصوص (غنچه­ دهی) و در مرحله زایشی (گلدهی و پر شدن دانه) به همراه مصرف 150 کیلوگرم در هکتار سوپر فسفات تریپل در خردل ضرورت دارد.

Keywords

• Water depletion
• chemical fertilizer
• Irrigation
• Yield components