Art Vision (Oct 2024)
Pandemi Sürecinde Türkiye'de Dijital Tiyatro ve Seyirci
Abstract
2020 yılında tüm dünyaya kısa süre içerisinde yayılan Covid-19 Pandemisi ile çalışma hayatı, eğitim, sağlık, spor, kültür sanat aktiviteleri gibi tüm yaşamsal faaliyetler duraksatma noktasına gelirken, bireysel ve toplumsal tüm alışkanlıklar da yaşanan süreç boyunca değişime uğramıştır. Salgının yayılmasını önlemek amacıyla verilen kısıtlama kararı ile tüm sanatsal ve kültürel faaliyetler askıya alınmış, tiyatro sanatçıları ve kumpanyalar kayıtlı oyunlarını dijital erişime açarak sanatsal etkinlikler için kısa sürede çözüm üretmişlerdir. Bir yandan eğitim faaliyetleri uzaktan yürütülmeye çalışılırken neredeyse bütünüyle fiziksel, uygulamalı ve örgün öğretimle sağlanan tiyatro eğitimi de pandemi koşullarında dijital erişimlerle uzaktan eğitimle yürütülmeye çalışmıştır. Tiyatrolar hızla mevcut olanakları kullanmaya başlayarak dijital platformlarda canlı yayınlara ve dijital alanda yeni form denemelerine başlamıştır. Dijitalleşen tiyatro deneyimi yalnızca sanatçıları/eyleyicileri değil aynı zamanda seyircileri de etkilemektedir. Tiyatro eğitiminin temel özelliklerinden biri de icracı olma yolunda ilerler iken yetkin seyirci konumuna erişebilmekten geçer; bugünün tiyatro öğrencileri aynı zamanda seyircilerdir. Dijitalleşme ile birlikte seyircinin tiyatro ile ilişkisinin yeniden anlamlanmış ve tiyatro sanatının temeli olarak anlatı yeni bir forma dönüşmüştür. Pandemi ile birlikte dijital prodüksiyonlar Türkiye’de yaygınlaşmıştır. Bu bağlamda, çalışma pandemi döneminde tiyatronun dijital alanda ivmelenişini üzerinden, aynı süreçte uzaktan eğitimle lisans eğitimine devam eden tiyatro öğrencilerinin alana dair, deneyim ve düşüncelerine yer verilerek seyir rejiminin ele alınması amaçlanmıştır. Amaca uygun olarak, pandemi döneminde dijital teknolojilerden faydalanan ve dijital platformlar aracılığı ile seyircisiyle buluşan oyunlar üzerinde örnekleminden hareketle tiyatro bölümünde okuyan öğrenci-seyircilerden 20 kişi ile derinlemesine görüşme/mülakat yapılmıştır. Yapılan görüşme sonucunda elde edilen veriler nitel analiz yöntemlerinden biri olan söylem analizi vasıtasıyla analiz edilerek değerlendirilmiştir. Bu bağlamda elde edilen veriler, Bu çalışma Atatürk Üniversitesi SDK-2023-11653 no’lu Bilimsel Araştırma Projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir.
Keywords
