بهینه‏ سازی استخراج و ریزپوشانی ترکیبات رنگی ضایعات فرآوری گزنه (Urtica dioica)

Abstract

پژوهش حاضر، با هدف بهینه‌سازی استخراج و ریزپوشانی ترکیبات رنگی موجود در ضایعات فرآوری گیاه دارویی گزنه انجام‌شد. روش سطح پاسخ برای بررسی اثرات متغیرهای مستقل غلظت حلال اتانول (با سه غلظت 100، 50 و 0درصد)، نسبت حلال به ماده اولیه (در سه نسبت30، 45 و 60 درصد) و سه زمان (hr 1، 4 و 7) و سه دمای (°C20، 40 و 60) بر راندمان استخراج، مقدار کلروفیل و فئوفیتین عصاره اتانولی عصاره رنگی گزنه انجام‌شد. شرایط بهینه استخراج براساس مدل‌های حاصل، عبارت بودند از نسبت حلال به ماده اولیه 33:67، غلظت حلال 100 درصد، زمان استخراج 7 ساعت و دمای استخراج °C25. تحت شرایط بهینه، راندمان استخراج 99/7 درصد، میزان کلروفیل و فئوفیتین استخراج شده به ترتیب 75/54 و54/341 mg/100gdry matter بود. به منظور پایدارسازی عصاره بهینه، ریزپوشانی با دو دیواره مالتودکسترین و پلی‌وینیل‌پیرولیدون بوسیله خشک‌کن پاششی انجام شد. راندمان تولید ریزکپسول، رطوبت، دانسیته توده، خصوصیات رنگی و دمای انتقال شیشه‌ای ریزکپسول‌های عصارة رنگی گزنه مورد بررسی قرار گرفتند. میزان پایداری ترکیبات رنگی ریزکپسول‌ها طی 21 روز نگهداری در شرایط رطوبتی و دمایی مختلف ارزیابی شد. نتایج نشان داد خصوصیات فیزیکوشیمیایی ترکیبات رنگی ریزپوشانی شده با مالتودکسترین از پلی‌وینیل‌پیرولیدون بهتر بود. مقدار ترکیبات رنگی ریز کپسول‌ها طی 21 روز نگهداری کاهش یافت اما ریزپوشانی سبب حفاظت و پایداری بیشتر ترکیبات رنگی در رطوبت‌ها و دماهای مورد بررسی شد ریزکپسول حاوی دیواره مالتودکسترین در رطوبت نسبی 52 درصد و دمای °C4 کمترین میزان کاهش ترکیبات رنگی را داشت (ضریب تبیین بیش از 90/0) و به عنوان تیمار بهینه معرفی شد. هر دو ریزکپسول حاوی پلی‌وینیل‌پیرولیدون و مالتودکسترین با داشتن دمای انتقال شیشه‌ای به ترتیب 35/121 و 82 درجه سانتیگراد، در دمای محیط پایدار بودند.

Keywords

• پایداری ریزکپسول
• عصاره رنگی
• فئوفیتین
• کلروفیل