Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (Jul 2012)
HAYALÎ BİR COĞRAFYA TASAVVURU: ORTA ASYA (1908-1923) -II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ HİKÂYE VE ROMANI- / AN IMAGINARY ENVISAGEMENT OF GEOGRAPHY: CENTRAL ASIA (1908-1923) NARRATIVES AND NOVELS OF THE PERIOD OF II. CONSTITUTIONAL MONARCHY
Abstract
Türkçülük ve Turancılık, Meşrutiyet dönemi Türk edebiyatını şekillendiren en önemli ideolojidir. Bu ideolojinin etkisi ile yazılan roman ve hikâyelerde Türkçü kahramanlar bir şekilde Türkistan’la irtibata geçer. Bu irtibat neticesinde Türkistan coğrafyası siyasi, ekonomik, coğrafî ve kültürel özellikleri ile roman ve hikâyelerin arka planını teşkil eder. Yazarlar, Türkistan’ı tarihî/ütopik roman/hikâye kurgusu içinde ya da güncel siyasi olayları romanın merkezine koyarak işlerler. İdeolojik gayelerle yazılan ve dönemin siyasi sürecinin etkisinde şekillenen bu eserlerin çoğunda didaktizm dikkati çeker. Bu eserlerde, Doğu Türkleri ile Batı Türkleri arasındaki dil, din, milliyet birliği vurgulanırken genellikle Turancılık ideali savunulur. Yazarlar tarafında Osmanlı Türklerinin Türkistan’daki Türklere yardım elini uzatması tavsiye edilir. Bu bağlamda, roman ve hikâyelerde Türkistan’a giden ve bu coğrafyadaki Türkler için çalışan tiplemeler oluşturulur.
