پدافند غیرعامل (Jan 2023)
پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش به روش آنبالاگان با استفاده از GIS (مطالعه موردی: حوضه آبریز دهستان تنیان)
Abstract
لغزش، حرکت یکپارچه ناگهانی حجمی از خاک و مواد سطح دامنه‌هاست که به پایین‌دست دامنه‌ها منتقل می‌شود. در سال‌های اخیر وقوع زمین‌لغزش‌ها در مناطق شمالی کشور به دلیل تغییر کاربری اراضی تخریب جنگل و احداث جاده افزایش یافته است. زمین‌لغزش و ریزش‌های سنگی نمونه‌هایی از حرکات توده‌ای زمین هستند، زمین‌لغزش در جاده‌های کوهستانی و جنگلی از جنبه‌های مختلفی باعث بروز خسارت‌های مستقیم و غیرمستقیم می‌شود و خسارت‌هایی شامل ایجاد محدودیت در مدیریت و بهره‌برداری از جنگل، نابودی و تخریب رویشگاه‌ها را در پی دارد. همچنین علاوه بر تلفات جانی زمین‌لغزش خسارات مالی عمده، تلف شدن دام روستاییان و تخریب زیرساخت‌ها و زمین‌های کشاورزی را به همراه دارد؛ بنابراین با شناخت از زمین‌لغزش‌ها می‌توان از بروز آن‌ها جلوگیری کرد و زمین‌لغزش را تثبیت کرد. این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره‌گیری از مشاهدات میدانی و مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای به بررسی حرکات دامنه‌ای در حوضه آبریز دهستان تنیان پرداخته و با توجه به تحلیل نقشه زمین‌شناسی، گسل‌ها، توپوگرافی، شیب، جهت شیب، کاربری اراضی و تغییرات آن در سنوات گذشته مناطق مستعد وقوع زمین‌لغزش را بر پایه مدل آنبالاگان در 15 واحد کاری پهنه‌بندی نموده و مناطق حساس را کاملاً شناسایی نموده است؛ لذا مناطق با خطر زیاد با مساحت 1606 هکتار معادل 38 درصد، مناطق با خطر متوسط 2350 هکتار معادل 56 درصد و مناطق با خطر کم 219 هکتار معادل 6 درصد مشخص گردید و درعین‌حال راهکارهای لازم و ضروری جهت کاهش خسارات و صدمات را ارائه داده است که این امر می‌تواند برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیران را در عرصه‌های مختلفی چون مدیریت حفاظت خاک و منابع طبیعی، زیست‌محیطی، تعیین مسیر راه‌ها، پدافند غیرعامل (تسهیل مدیریت بحران، آمایش، مکان‌یابی و...) در حوضه آبریز دهستان تنیان یاری نمایند.
