شناسایی مؤثرترین متغیرهای آب و هوایی ورودی سامانه هشدار آتش‌سوزی جنگل کانادا

Abstract

چکیدهسابقه و هدف: استفاده از سامانه‌های هشدار پیش‌هنگام اقلیمی وقوع آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی یکی از راه‌های جلوگیری و مدیریت آتش‌سوزی است. عوامل متعددی در وقوع آتش‌سوزی تاثیر گذار است که می‌توان به دو دسته عوامل اقلیمی و انسانی تقسیم بندی کرد. از جمله مهم‌ترین عوامل اقلیمی موثر در ایجاد آتش‌سوزی جنگل‌ها می‌توان؛ افزایش درجه حرارت، کاهش بارندگی، کاهش رطوبت هوا و افزایش سرعت باد را نام برد. آتش‌سوزی جنگل باعث ایجاد ضررهای اقتصادی و زیست محیطی قابل توجهی می‌شود بنابراین، ارزیابی خطر آتش سوزی جنگل و استفاده از سامانه‌های هشدار آتش‌سوزی در دهه‌های اخیر به یک جزء مهم در مدیریت سرزمین تبدیل شده است. سیستم درجه‌بندی خطر آتش‌سوزی جنگل کانادا با دو زیرسیستم شاخص اقلیمی آتش‌سوزی و سیستم پیش‌بینی رفتار آتش‌سوزی جنگل ازجمله مهم‌ترین سامانه‌های هشدار ‌پیش‌هنگام خطر آتش‌سوزی جنگل در دنیا محسوب می‌شود. زیرسیستم شاخص اقلیمی آتش‌سوزی جنگل که به ارزیابی پتانسیل احتمال خطر وقوع آتش‌سوزی بر اساس اطلاعات اقلیمی منطقه مورد مطالعه می‌پردازد، نیازمند شناسایی و ورود متغیرهای آب و هوایی مؤثر می‌باشد. هدف از این تحقیق شناسایی مؤثرترین متغیرهای ورودی شاخص اقلیمی آتش‌سوزی جنگل کانادا در پیش‌بینی احتمال وقوع آتش‌سوزی جنگل در استان گلستان می‌باشد.مواد و روش‌ها: به‌منظور برآورد سیستم شاخص اقلیمی آتش‌سوزی جنگل کانادا متغیرهای ورودی به سیستم که شامل چهار متغیر اقلیمی حداکثر درجه حرارت، رطوبت نسبی، سرعت باد در ارتفاع ده متری زمین و میزان بارش برای یک دوره 21 ‌ساله (1397-1376) در طول فصل آتش‌سوزی (فروردین تا دی‌ماه) از ایستگاه‌های سینوپتیک و تبخیرسنجی به صورت روزانه در سطح استان جمع‌آوری شد. محاسبات مربوط به برآورد شاخص اقلیمی آتش‌سوزی جنگل کانادا با استفاده از متغیرهای آب و هوایی استان گلستان در طول دوره مطالعه در هر ایستگاه انجام شد. سپس آزمون همبستگی و آنالیز مقیاس‌بندی چندبُعدی بین متغیرهای اقلیمی ورودی با شاخص خروجی سیستم با استفاده از ضرایب همبستگی اسپیرمن، پیرسون و کندال انجام شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد متغیر حداکثر درجه حرارت روزانه با ضریب همبستگی 91/0 در دوره مورد مطالعه بالاترین تأثیر را نسبت به سایر متغیرها بر شاخص اقلیمی آتش‌سوزی جنگل کانادا دارد. پس از حداکثر درجه حرارت، رطوبت نسبی روزانه، بارندگی روزانه و سرعت باد روزانه به ترتیب با ضرایب همبستگی 89/0-، 79/0- و 29/0، بیشترین تأثیر را بر خروجی سیستم اقلیمی آتش‌سوزی جنگل در پیش‌بینی احتمال وقوع آتش‌سوزی جنگل در این استان دارند. همچنین در این تحقیق ضریب همبستگی اسپیرمن بهتر از سایر ضرایب همبستگی دارای کارایی می‌باشد.نتیجه‌گیری: مدیران جنگل می‌توانند با به‌کارگیری این سیستم در صورت در دسترس نبودن سایر متغیرها میزان احتمال وقوع آتش‌سوزی را از نظر اقلیمی با استفاده از ترتیب اهمیت هر یک از متغیرهای اقلیمی پیش‌بینی کنند و به درجه‌بندی خطر در مناطق مختلف استان گلستان بپردازند.واژه‌های کلیدی: آزمون همبستگی، استان گلستان، آب‌وهوا، سامانه هشدار آتش‌سوزی، شاخص اقلیمی آتش‌سوزی جنگل کانادا

Keywords

• : آزمون همبستگی
• استان گلستان
• آب‌وهوا
• سامانه هشدار آتش‌سوزی
• شاخص اقلیمی آتش‌سوزی جنگل کانادا